Umowa o pracę z młodocianym

Co to jest umowa o pracę z młodocianym?

Umowa o pracę z młodocianym to dokument, w ramach którego pracownik młodociany (mający od 15 do 18 lat) zobowiązuje się wykonywać pracę na rzecz pracodawcy i pod jego nadzorem, na warunkach potwierdzonych w treści umowy, w miejscu i w czasie wskazanym przez pracodawcę, a pracodawca zobowiązuje się w zamian za wykonaną pracę płacić pracownikowi umówione wynagrodzenie oraz dostarczać pracę do wykonania. Poza wykonywaniem pracy, młodociany ma obowiązek dokształcać się, w tym uczęszczać do szkoły, a pracodawca ma obowiązek zwolnić w tym celu młodocianego z pracy. Umowę o pracę z młodocianym można zawrzeć również z osobą, która ukończyła 18 lat ale nadal uczy się w 9-letniej szkole podstawowej.

Co do zasady umowę o pracę zawiera się z osobami, które są pełnoletnie (czyli ukończyły 18 lat), oznacza to, że zatrudnienie osób niepełnoletnich stanowi wyjątek, obwarowany wieloma ustawowymi warunkami, co zostanie przedstawione poniżej.

Jakie są rodzaje umów o pracę z młodocianym?

Pracownik młodociany może zawrzeć jedną z następujących umów:

• umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego w formie nauki zawodu - zawierana jest na okres nie dłuższy, niż 36 miesięcy i zakończonej egzaminem zawodowym lub kwalifikacyjnym, umożliwiającym zdobycie odpowiedniego tytułu. Klasyfikacja zawodów znajduje się na stronie Ministerstwa Edukacji Narodowej. Do czasu pracy młodocianego wlicza się czas nauki, w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych, bez względu na to, czy odbywa się ona w godzinach pracy. Czas pracy u pracodawcy nie może przekroczyć 6 godzin na dobę, a jeśli ma więcej niż 16 lat nie może przekroczyć 8 godzin na dobę. Młodociany nie może pracować w godzinach nadliczbowych, ani w porze nocnej, przypadającej pomiędzy godzinami: 22:00 a 6:00. Wynagrodzenie jest ustalone w wysokości nie niższej, niż procent przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale, nie mniej niż 8% w pierwszym roku nauki, nie mniej niż 9% w drugim roku nauki oraz nie mniej niż 10% w trzecim roku nauki;
  
  
• umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego w formie przyuczenia do wykonywania określonej pracy - zawierana jest na okres od 3 do 6 miesięcy, w celu przygotowania młodocianego do pracy w charakterze przyuczonego pracownika, może dotyczyć wybranych prac, związanych z nauką zawodu i zakończy się egzaminem sprawdzającym nabyte umiejętności. Klasyfikacja zawodów znajduje się na stronie Ministerstwa Edukacji Narodowej. Do czasu pracy młodocianego wlicza się czas nauki, w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych, bez względu na to, czy odbywa się ona w godzinach pracy. Czas pracy u pracodawcy nie może przekroczyć 6 godzin na dobę, a jeśli ma więcej niż 16 lat nie może przekroczyć 8 godzin na dobę. Młodociany nie może pracować w godzinach nadliczbowych, ani w porze nocnej, przypadającej pomiędzy godzinami: 22:00 a 6:00. Wynagrodzenie zostało ustalone w wysokości nie niższej, niż 7% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, w poprzednim kwartale.
  
  
• umowę o pracę, zakwalifikowaną do katalogu prac lekkich - są to prace, które zostały określone przez pracodawcę, w regulacjach wewnętrznych firmy (np. Regulaminie Pracy), jako prace lekkie. Pracodawca, przed zatrudnieniem pracowników młodocianych, powinien uzgodnić wykaz prac lekkich z lekarzem medycyny pracy, co zatwierdza inspektor pracy. Do okresu zatrudnienia wlicza się okres nauki młodocianego. Tygodniowy wymiar czasu pracy młodocianego w okresie odbywania zajęć szkolnych nie może przekraczać 12 godzin, a w dniu uczestniczenia w zajęciach szkolnych nie może przekraczać 2 godzin. Wymiar czasu pracy młodocianego w okresie ferii szkolnych nie będzie przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin w tygodniu, a dla młodocianego do lat 16, dobowy wymiar czasu pracy nie może przekraczać 6 godzin. Młodociany nie może pracować w godzinach nadliczbowych, ani w porze nocnej, przypadającej pomiędzy godzinami: 22:00 a 6:00. Wynagrodzenie powinno być określone w wysokości nie niższej niż wysokość minimalnego wynagrodzenia przeliczonego proporcjonalnego do czasu pracy. Młodocianemu, uczęszczającemu do szkoły, udziela się urlopu w okresie ferii szkolnych.

Jakie są rodzaje umów o pracę?

Można wyróżnić następujące rodzaje umów o pracę:

• umowa o pracę na okres próbny: praca trwa przez okres próbny, po upływie którego pracownik i pracodawca podejmują decyzję, czy są zainteresowane kontynuowaniem współpracy w ramach umowy o pracę na czas określony albo umowy o pracę na czas nieokreślony;
• umowa o pracę na czas określony: praca trwa przez ustalony okres czasu, na jaki została zawarta;
• umowa o pracę na czas nieokreślony: praca trwa do momentu jej wypowiedzenia albo przejścia pracownika na emeryturę;
• umowa o pracę zdalną: praca, która będzie wykonywana poza siedzibą pracodawcy, w ustalonym przez strony miejscu (np. miejscu zamieszkania pracownika), przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość (np. wideokonferencje, e-mail itd.) - praca zdalna zastąpiła dotychczasową telepracę;
• umowa o pracę z młodocianym: praca w celu przygotowania zawodowego albo w celu wykonywania pracy lekkiej, gdy pracownikiem jest osoba, która nie ukończyła 18 lat albo ukończyła 18 lat, ale nadal uczęszcza do szkoły podstawowej.

Jaka jest różnica pomiędzy umową o pracę, umową zlecenie, umową o dzieło a umową o świadczenie usług?

Zarówno umowa o pracę, umowa zlecenie, umowa o dzieło, jak i umowa o świadczenie usług mają na celu wykonanie jakiejś pracy przez jedną stronę umowy dla drugiej, za wynagrodzeniem.

Główna różnica polega na tym, że w ramach umowy o pracę pracownik wykonuje polecenia pracodawcy, na podstawie instrukcji pracodawcy, w miejscu i w czasie wskazanym przez pracodawcę, pod nadzorem pracodawcy (stosunek podporządkowania). Umowa zlecenie, umowa o dzieło oraz umowa o świadczenie usług to umowy, w ramach których również wykonywane są określone czynności dla drugiej strony umowy za wynagrodzeniem, ale sposób ich wykonywania obiera sam wykonujący te czynności, a nie zlecający ich wykonanie. Umowa zlecenie to wykonywanie powtarzających się i prostych czynności, których rezultat (efekt) jest mniej ważny - zapłata wynagrodzenia nastąpi niezależnie od tego, czy czynności zostaną wykonane w czasie wskazanym w umowie, czy nie np. rozdawanie ulotek branżowych, nauka pływania itd. Umowa o dzieło polega na wykonaniu (a więc osiągnięciu rezultatu) dzieła, które ma charakter samoistny i kreatywny, co odróżnia się od innych rezultatów pracy np. wykonanie rzeźby, stworzenie strony internetowej itd. Umowa o świadczenie usług to wykonywanie powtarzających się usług, często są to usługi handlowe między przedsiębiorcami np. budownictwo, szkolenia, doradztwo itd.

Czy spisanie umowy o pracę z młodocianym jest obowiązkowe?

Tak. Pisemna umowa o pracę z młodocianym potwierdza wzajemne uprawnienia i obowiązki stron.

Jeśli pracodawca nie zawarłby z pracownikiem umowy na piśmie, powinien on, przed dopuszczeniem pracownika do wykonywania pracy, potwierdzić najważniejsze warunki pracy na piśmie.

Jakie są wymogi zawarcia umowy o pracę z młodocianym?

Zanim pracodawca dopuści nowego pracownika do pracy musi uzyskać orzeczenie lekarskie, stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku, zaś pracownik musi odbyć szkolenie BHP. Koszt takich badań jak i szkolenia pokrywa pracodawca.

Kto może zawrzeć umowę o pracę z młodocianym?

Umowę o pracę zawiera pracodawca z pracownikiem. Zgoda rodziców nie jest wymagana da ważności umowy o pracę z młodocianym, który ma co najmniej 15 lat. Szczegółowe wytyczne dotyczące zasad zatrudnienia młodocianych mają bowiem na celu wystarczająco chronić młodocianego przed ewentualnymi nadużyciami ze strony pracodawcy. Złożenie podpisu przez rodziców pod umową o pracę z młodocianym jest więc dobrowolne ale jego zawarcie albo jego brak nie wpływa na ważność umowy. Rodzic może ewentualnie ingerować post factum, jeśli stwierdzi, że umowa ta sprzeciwia się dobru młodocianego - powinien wówczas udać się do sądu opiekuńczego, który po rozważeniu sprawy zezwoli (lub nie) na rozwiązanie umowy o pracę z młodocianym.

Pracodawcą może być każdy podmiot, zarówno osoba fizyczna (prywatna), jak i podmiot zorganizowany (np. przedsiębiorca indywidualny, spółka handlowa, stowarzyszenie, fundacja, podmiot publiczny itd.).

Pracownikiem młodocianym jest osoba, która ukończyła 15 lat, 16 lat, 17 lat albo ukończyła już 18 lat, ale nadal uczy się w 8-letniej szkole podstawowej. Poza wykonywaniem pracy, młodociany ma obowiązek dokształcać się, w tym uczęszczać do szkoły, a pracodawca ma obowiązek zwolnić w tym celu młodocianego z pracy.

Kto nie może zawrzeć umowy o pracę z młodocianym?

Praca osób, które nie ukończyły 15 lat jest zakazana - wyjątek stanowi działalności kulturalna, artystyczna, sportowa i reklamowa, w której wyjątkowo można dopuścić do pracy dziecko, które nie ukończyło jeszcze 15 roku życia. Wówczas niezbędna jest zgoda rodzica. Jeśli osoba ta nie ukończyła szkoły podstawowej, niezbędna jest również zgoda dyrektora tej szkoły.

Jaki jest okres trwania umowy o pracę z młodocianym?

Stosouje się następujący okres trwania umowy, w zależności od rodzaju zawartej umowy o pracę z młodocianym:

• w razie umowy o pracę dotyczącej przygotowania zawodowego w formie nauki zawodu - trwa ona nie dłużej niż 36 miesięcy. Czas pracy młodocianego w wieku do lat 16 nie może przekroczyć 6 godzin na dobę, a jeśli ma więcej niż 16 lat nie może przekroczyć 8 godzin na dobę. Do czasu pracy młodocianego wlicza się czas nauki, w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych, bez względu na to, czy odbywa się ona w godzinach pracy. Młodociany nie może pracować w godzinach nadliczbowych, ani w porze nocnej, przypadającej pomiędzy godzinami: 22:00 a 6:00;
  
  
• w razie umowy o pracę dotyczącej przygotowania zawodowego w formie przyuczenia do wykonywania określonej pracy - trwa ona od 3 do 6 miesięcy. Czas pracy młodocianego w wieku do lat 16 nie może przekroczyć 6 godzin na dobę, a jeśli ma więcej niż 16 lat nie może przekroczyć 8 godzin na dobę. Do czasu pracy młodocianego wlicza się czas nauki, w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych, bez względu na to, czy odbywa się ona w godzinach pracy. Młodociany nie może pracować w godzinach nadliczbowych, ani w porze nocnej, przypadającej pomiędzy godzinami: 22:00 a 6:00.
  
  
• w razie umowy o pracę dotyczącej pracy, zakwalifikowanej do katalogu prac lekkich - tygodniowy wymiar czasu pracy młodocianego w okresie odbywania zajęć szkolnych nie może przekraczać 12 godzin, a w dniu uczestniczenia w zajęciach szkolnych nie może przekraczać 2 godzin. Wymiar czasu pracy młodocianego w okresie ferii szkolnych nie będzie przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin w tygodniu, a dla młodocianego do lat 16 dobowy wymiar czasu pracy nie może przekraczać 6 godzin. Młodociany nie może pracować w godzinach nadliczbowych, ani w porze nocnej, przypadającej pomiędzy godzinami: 22:00 a 6:00.

Co należy zrobić po sporządzeniu umowy o pracę z młodocianym?

Umowa o pracę z młodocianym powinna zostać podpisana odręcznie albo elektronicznie przez obie strony umowy. Każda strona umowy zachowuje po 1 egzemplarzu podpisanej umowy w swojej dokumentacji. Młodociany powinien posiadać świadectwo lekarskie, stwierdzające, że praca nie zagraża jego zdrowiu. W przypadku, gdy rodzic lub opiekun prawny stwierdzi, że umowa o pracę sprzeciwia się dobru młodocianego, może - za zezwoleniem sądu opiekuńczego - rozwiązać umowę.

W przypadku gdy pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy i zatrudnia co najmniej 50 pracowników, warunki wynagradzania powinny być przez niego określone w Regulaminie Wynagradzania, natomiast wszelkie zasady, dotyczące organizacji i porządku w procesie pracy w firmie oraz związane z tym prawa i obowiązki pracowników i pracodawcy, pracodawca powinien zawrzeć w Regulaminie Pracy.

Czy wiesz, że...

Kto, będąc Pracodawcą lub działając w jego imieniu narusza przepisy o zatrudnianiu pracowników młodocianych, podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.

Czy konieczne jest notarialne poświadczenie umowy o pracę z młodocianym?

Nie. Umowę o pracę z młodocianym sporządza się na piśmie. Oznacza to, że forma aktu notarialnego nie jest wymagana dla ważności umowy o pracę z młodocianym.

Jakie są koszty sporządzenia umowy o pracę z młodocianym?

Samo zawarcie umowy o pracę z młodocianym nie wiąże się z żadnymi kosztami.

Pracodawca będzie ponosić koszty zatrudnienia dopiero w wyniku:

• podpisania umowy (koszty orzeczenia lekarskiego, stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku, koszty szkolenia BHP);
• wykonywania przez pracownika pracy (wynagrodzenie, podatki, składki na ubezpieczenie społeczne, składki na ubezpieczenie zdrowotne).

Jak wygląda wypłata wynagrodzenia w ramach umowy o pracę z młodocianym?

Każdy pracodawca płaci w wyniku zawarcia umowy o pracę:

• wynagrodzenie zasadnicze za wykonaną pracę;
• składki na ubezpieczenia społeczne (ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe);
• składki na ubezpieczenie zdrowotne;
• fundusz świadczeń socjalnych (jeśli zatrudnia więcej niż 50 pracowników);
• podatek dochodowy.

Wynagrodzenie netto to kwota, którą pracownik otrzyma po opłaceniu przez pracodawcę ubezpieczeń i podatków. Wynagrodzenie zasadnicze płatne raz w miesiącu wypłaca się z dołu, nie później niż w ciągu pierwszych 10 dni następującego miesiąca kalendarzowego:

• przelewem bankowym na konto, wskazane przez pracownika
  albo
• gotówką (jeśli pracownik wystąpił z wnioskiem do pracodawcy).

Co powinna zawierać umowa o pracę z młodocianym?

Umowa o pracę z młodocianym powinna zawierać:

• oznaczenie stron umowy (pracownik młodociany i pracodawca);
• wskazanie rodzaju umowy (umowa o pracę z młodocianym);
• termin rozpoczęcia pracy;
• w razie przygotowania zawodowego: wskazanie rodzaju przygotowania (nauka zawodu czy przyuczenie do wykonywania określonej pracy);
• zawarcie wzajemnych zobowiązań stron;
• określenie miejsca pracy, czasu pracy, stanowiska pracy, wynagrodzenia;
• sposób dokształcania teoretycznego;
• podpisy stron.

Jakie przepisy mają zastosowanie do umowy o pracę z młodocianym?

Umowa o pracę z pracownikiem młodocianym jest uregulowana w art. 194 i nast. Kodeksu Pracy.

Sankcje za naruszenie przepisów dotyczących zatrudniania pracowników młodocianych wynikają z art. 281 § 1 pkt 5 Kodeksu Pracy.

Szczegóły dotyczące zatrudnienia młodocianych wynikają z treści rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania.

Wykaz zawodów szkolnictwa zawodowego znajduje się w załączniku 2 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 lutego 2019 r. w sprawie ogólnych celów i zadań kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego.

Minimalne wynagrodzenie wynika z rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 września 2023 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2024 r.

Jak edytować wzór?

Wypełnij formularz. Dokument jest redagowany na Twoich oczach w miarę podawania odpowiedzi.

Po zakończeniu, otrzymujesz go w formacie Word i PDF. Możesz go edytować i wykorzystać ponownie.