Umowa o dzieło

Co to jest umowa o dzieło?

Umowa o dzieło to dokument, w ramach którego jedna strona (wykonawca) podejmuje się wykonania oznaczonego w umowie dzieła, za co otrzymuje wynagrodzenie od drugiej strony (zamawiający), która to dzieło odebrała. Jest to umowa rezultatu co oznacza, że uznaje się ją za wykonaną z chwilą osiągnięcia ustalonego w umowie dzieła. Wykonawca dzieła powinien więc mieć swobodę dotyczącą miejsca, czasu, sposobu wykonywania dzieła, nie może być podporządkowany poleceniom zamawiającego, co odróżnia umowę o dzieło od umowy o pracę.

Od wynagrodzenia, zapłaconego za wykonanie dzieła odprowadza się jedynie podatek. Oznacza to, że nie potrąca się z tego dochodu składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, wypadkowe, chorobowe), ani na ubezpieczenie zdrowotne - co jest szczególnie atrakcyjne dla zamawiającego.

Jakie istnieją rodzaje umowy o dzieło?

Wyróżnia się następujące rodzaje umowy o dzieło:

• wykonanie jednorazowego dzieła np. wykonanie jednej konkretnej rzeźby;
• wykonywanie wielorazowych dzieł np. wykonywanie fotografii każdego wydarzenia publicznego dla urzędu miasta.

Jakie istnieją rodzaje umów o współpracy?

Wyróżnia się 3 rodzaje umów o wykonanie konkretnej czynności: umowa o dzieło, umowa zlecenie oraz umowa o świadczenie usług. Wszystkie 3 rodzaje umów mają na celu wykonanie konkretnego zamówienia (nazywanego odpowiednio: dziełem, zleceniem i usługą) za wynagrodzeniem, podczas wykonywania którego istnieje dowolność sposobu, czasu i miejsca ich wykonywania, brak nadzoru oraz brak podporządkowania instrukcjom zamawiającego.

Różnica polega na tym, że:

• umowa o dzieło to wykonanie określonego dzieła, które musi być ukończone, aby otrzymać wynagrodzenie - w ramach tej umowy najważniejsze jest osiągnięcie konkretnego rezultatu np. pomalowanie ścian budynku na kolor niebieski (dopiero zakończenie malowania wszystkich ścian wygeneruje obowiązek zapłaty wynagrodzenia), wykonanie rzeźby (dopiero ukończenie rzeżby a nie jej tworzenie spowoduje zapłatę wynagrodzenia), stworzenie strony internetowej (dopiero zakończenie wykonania strony internetowej spowoduje wypłatę wynagrodzenia), wykonanie fotografii ślubnych (dopiero wykonanie tych fotografii w albumie spowoduje wypłatę wynagrodzenia) itd. Od wykonania umowy o dzieło nie odprowadza się żadnych składek na ubezpieczenia społeczne, ani ubezpieczenie zdrowotne - oznacza to, że zamawiający wykonanie dzieła odprowadza jedynie podatek od wynagrodzenia za wykonanie dzieła;
• umowa zlecenie to wykonywanie określonych, powtarzających się i w miare prostych czynności dla drugiej strony umowy, za wynagrodzeniem, na przykład: rozdawanie ulotek branżowych, korekta książek, przeprowadzanie ankiet telefonicznych itd. (wynagrodzenie jest płatne w umówionych odstępach czasu np. co miesiąc, bez względu na to, czy cel umowy został wykonany w danym okresie czasu, a więc czy rozdano wszystkie wydrukowane ulotki, skończono korekty określonej liczby książek w danym miesiącu, przeprowadzono określoną liczbę ankiet telefonicznych itd.). Zleceniodawca odprowadza od wynagrodzenia skladki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe, zdrowotne oraz podatek, a ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne;
• umowa o świadczenie usług to wykonywanie określonych usług (zwykle usług handlowych między przedsiębiorcami) na przykład: budowlanych, hydraulicznych, sprzątania, ogrodnictwa, coachingu, szkoleń, doradztwa, usług informatycznych itd. Zwykle to osoba/podmiot wykonujący usługę odprowadza składki na ubezpieczenia oraz podatek od globalnego dochodu ze swojej działalności - nie zajmuje się tym podmiot zlecający wykonanie usługi.

W przeciwieństwie do umowy zlecenie i umowy o świadczenie usług, umowa o dzieło nie może być zawierana zamiennie z umową zlecenie lub umową o świadczenie usług. Więcej informacji na temat porównania 3 rodzajów umów cywilnoprawnych zawiera przewodnik prawny pod tytułem: Umowa o pracę czy umowa śmieciowa?

Jaka jest różnica pomiędzy umową o dzieło a umową o pracę?

Zarówno umowa o dzieło, jak i umowa o pracę mają na celu wykonanie sprecyzowanej czynności (nazywanej odpowiednio: dziełem oraz pracą) za wynagrodzeniem, a ponadto:

• w ramach umowy o dzieło wykonawca wykonuje konkretne dzieło dla drugiej strony umowy, za wynagrodzeniem, przy wykonywaniu której ma dowolność sposobu, czasu i miejsca ich wykonywania, nie jest nadzorowany, ani podporzadkowany instrukcjom zamawiającego. W przeciwieństwie do umowy o pracę, do umowy o dzieło nie mają zastosowania regulacje, dotyczące pracowniczego czasu pracy, urlopów wypoczynkowych, przepisów Bezpieczeństwa i Higieny Pracy (BHP), zasad rozwiązania umowy. Ponadto nie ma obowiązku odprowadzania żadnych składek na ubezpieczenia społeczne ani składek na ubezpieczenie zdrowotne - zamawiający dzieło płaci jedynie podatek;
• w ramach umowy o pracę pracownik wykonuje polecenia pracodawcy, na podstawie jego instrukcji, w miejscu i w czasie wskazanym przez pracodawcę, pod nadzorem pracodawcy (stosunek podporządkowania). W przeciwieństwie do umowy o dzieło, do umowy o pracę znajdują zastosowanie rygorystyczne wymagania dotyczące czasu pracy, urlopów wypoczynkowych, przepisów Bezpieczeństwa i Higieny Pracy (BHP), zasad rozwiązania umowy. Ponadto od wynagrodzenia za pracę odprowadza się obowiązkowo wszystkie 4 składki na ubezpieczenia społeczne: emerytalne, rentowe, wypadkowe, chorobowe, jak też ubezpieczenie zdrowotne oraz podatek.

Więcej informacji zawiera przewodnik prawny pod tytułem: Umowa o pracę czy umowa o dzieło?

Czy sporządzenie umowy jest obowiązkowe?

Nie. Spisanie umowy o dzieło nie jest obowiązkowe - strony mogą zawrzeć umowę w dowolnej formie.

Pisemna umowa potwierdza wzajemne zobowiązania stron i może być pomocna w razie potencjalnego sporu stron. Może również stanowić dowód przed sądem.

Co to jest dzieło?

Dzieło to wytwór pracy wykonawcy dzieła. Powinno ono mieć byt samoistny, obiektywnie osiągalny i pewny. Nie powinno być uznane za dzieło coś, co nie odróżnia się w żaden sposób od innych, występujących na danym rynku rezultatów pracy. Dzieło powinno być wyrazem kreatywności i umiejętności autora.

Wykonanie dzieła najczęściej polega na:

• wytworzeniu rzeczy;
• zmianie rzeczy już istniejącej;
• naprawieniu rzeczy;
• przerobieniu rzeczy;
• uzupełnieniu albo rozbudowie rzeczy;
• połączeniu rzeczy z innymi rzeczami;
• dodaniu części składowych.

Wykonawca umowy o dzieło musi mieć pełną, niczym nieograniczoną swobodę w wykonaniu dzieła oraz posiadać szczególne cechy i uzdolnienia. Dziełem może być np. pomalowanie ścian budynku na kolor niebieski, wykonanie rzeźby, stworzenie strony internetowej, wykonanie fotografii ślubnych itd.

Kto może zawrzeć umowę?

Umowa o dzieło jest zawierana pomiędzy wykonawcą dzieła i zamawiającym dzieło:

• wykonawca dzieła to podmiot (np. przedsiębiorca indywidualny, spółka handlowa, stowarzyszenie, fundacja), osoba lub instytucja publiczna, która wykonuje dzieło na rzecz zamawiającego;
• zamawiający dzieło to podmiot (np. przedsiębiorca indywidualny, spółka handlowa, stowarzyszenie, fundacja), osoba lub instytucja publiczna, dla której wykonywane jest dzieło.

Jaki jest czas trwania umowy?

Strony zwykle nie ustalają daty końcowej wykonania dzieła, gdyż jest to trudne do ustalenia, biorąc pod uwagę wytwórczy charakter dzieła.

Mogą umówić się wstępnie na konkretny okres czasu, ale zakończenie wykonania dzieła ma miejsce w dniu, w którym dzieło jest ukończone.

Czego nie należy robić w razie sporządzenia umowy?

Zabronione jest zawieranie umowy o dzieło w zastępstwie umowy o pracę albo w zastępstwie innej umowy cywilnoprawnej (umowy zlecenie, umowy o świadczenie usług). Niestety, wbrew zakazowi, dochodzi czasem do sytuacji, gdy umowa o dzieło jest nadużywana i wykorzystywana w zastępstwie tych umów, gdyż warunki zatrudnienia w ramach umowy o dzieło są korzystniejsze (tańsze) dla zamawiającego wykonanie dzieła. Takie sytuacje stanowią obchodzenie prawa - działają na szkodę wykonawcy dzieła. W ramach umowy o dzieło nie odprowadza się żadnych składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, wypadkowe, chorobowe) i zdrowotne, brak wynagrodzenia podczas urlopów, brak nadgodzin itd.

W sytuacji obejścia prawa czyli zawarcia umowy o dzieło, gdy stosunek ten odpowiada wszystkim cechom umowy o pracę (tj.: podporządkowanie pracownika poleceniom i instrukcjom pracodawcy, wykonywanie pracy w miejscu i w czasie wskazanym przez pracodawcę, pod nadzorem pracodawcy) - umowa o dzieło może zostać przekwalifikowana przez sąd w umowę o pracę z inicjatywy pracownika albo z inicjatywy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Istnieje bowiem domniemanie stosunku pracy. Dotyczy to również przekwalifikowania w umowę zlecenie lub umowę o świadczenie usług.

Konsekwencje przekwalifikowania umowy o dzieło w umowę o pracę są kosztowne dla przedsiębiorcy i skutkują karami pieniężnymi oraz koniecznością zapłaty zaległych płatności pracownikowi (np. ekwiwalentu za urlopy wypoczynkowe, dodatku do wynagrodzenia za wykonywanie pracy w godzinach nadliczbowych lub godzinach nocnych) oraz Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (np. konieczność opłacenia wszystkich nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne za okres ostatnich 5 lat dla wszystkich pracowników, będących w podobnej sytuacji) - może to oznaczać upadłość przedsiębiorcy.

Więcej na temat porównania umowy o pracę i umowy o dzieło zawiera przewodnik prawny.

Co należy zrobić po sporządzeniu umowy?

Umowę o dzieło należy podpisać odręcznie albo elektronicznie. Następnie każda ze stron zachowuje w swojej dokumentacji jeden egzemplarz podpisanej umowy.

Po zawarciu umowy o dzieło zamawiający ma obowiązek wysłać zgłoszenie zawarcia umowy o dzieło do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na druku ZUS RUD, w którym powinien wpisać informację o stronach umowy o dzieło oraz szczegółach umowy: przedmiotu umowy i okresu, na jaki ją zawarto - ma to na celu kontrolę zasadności zawarcia umowy o dzieło (preferencyjnej w zakresie oskładkowania).

Czy konieczne jest sporządzenie umowy przez notariusza?

Nie. Nie ma obowiązku sporządzenia umowy o dzieło w konkretnej formie. Oznacza to, że forma aktu notarialnego nie jest wymagana dla ważności umowy o dzieło.

Jakie koszty wiążą się z finalizacją umowy?

Brak kosztów finalizacji umowy o dzieło. Nie wymaga się formy notarialnej - brak kosztów taksy notarialnej. Brak również opłat rejestracyjnych.

Jak można rozwiązać umowę?

Umowa o dzieło może zostać rozwiązana:

• z inicjatywy jednej ze stron: wykonujący może odstąpić od umowy np. jeśli stał się niezdolny do jej zakończenia; zamawiający może odstąpić od umowy np. gdy wykonawca wykonuje dzieło w sposób wadliwy, niezgodnie z umową, opóźnia się z jego wydaniem itd.;
• na mocy porozumienia stron: zgoda rezygnacja z realizacji dzieła przez obie strony;
• na drodze sądowej.

Jeśli zakończenie umowy o dzieło nastąpiło przed ukończeniem dzieła, zamawiający powinien zapłacić wykonawcy wynagrodzenie, odliczając to, co wykonawca dzieła zaoszczędził z powodu jego niedokończenia.

Co umowa powinna zawierać?

Umowa o dzieło powinna zawierać następujące postanowienia tj.:

• oznaczenie stron umowy;
• określenie dzieła do wykonania;
• określenie czasu wykonania dzieła;
• kwotę wynagrodzenia;
• podpisy stron.

Ponadto, umowa o dzieło może zawierać dodatkowe klauzule zabezpieczające:

• klauzulę o karze umownej za opóźnienie w wykonaniu dzieła przez Wykonawcę (jeśli konkretna data była możliwa do ustalenia);
• klauzulę o możliwości odstąpienia od umowy;
• klauzulę o możliwości dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych, w razie znacznego opóźnienia;
• zaliczkę na wydatki związane z realizacją dzieła;
• odsetki za opóźnienie w zapłacie wynagrodzenia;
• klauzulę o przeniesieniu praw autorskich oraz możliwości dochodzenia roszczeń wynikających z naruszenia praw autorskich przez osoby trzecie;
• klauzulę o odpowiedzialności za nieprawidłowe wykonanie umowy.

Jakie przepisy mają zastosowanie do umowy?

Umowa o dzieło jest uregulowana w art. 627 i nast. Kodeksu Cywilnego.

Druk ZUS RUD zgłoszenia umowy o dzieło do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jest zawarty w załączniku nr 24 do rozporządzenia Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 20 grudnia 2020 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika składek, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, raportów informacyjnych, oświadczeń o zamiarze przekazania raportów informacyjnych, informacji o zawartych umowach o dzieło oraz innych dokumentów.

Jak edytować wzór?

Wypełnij formularz. Dokument jest redagowany na Twoich oczach w miarę podawania odpowiedzi.

Po zakończeniu, otrzymujesz go w formacie Word i PDF. Możesz go edytować i wykorzystać ponownie.