Umowa majątkowa małżeńska

Co to jest majątkowa umowa małżeńska?

Majątkowa umowa małżeńska (intercyza) to dokument, w ramach którego małżonkowie lub przyszli małżonkowie decydują o tym, do kogo będą należeć składniki majątku każdego z nich, zarówno te nabyte przed ślubem, jak i te nabyte po ślubie. Umowa reguluje zasady współposiadania i korzystania z majątku małżonków oraz zasady zarządu majątkiem wspólnym. Zawiera się ją wówczas, gdy małżonkowie nie chcą aby majątek każdego z nich (np. nabyty przed ślubem) stawał się majątkiem wspólnym albo też gdy chcą aby majątek nabyty po ślubie, pozostawał nadal majątkiem osobistym. Umowa zaczyna być skuteczna od dnia ślubu małżonków i obowiązuje za ich wspólnego życia.

Decyzję o przynależności majątku po śmierci podejmuje się w testamencie. Jeśli małżonkowie mają dzieci, kwestie sporne dotyczące opieki i wychowania potomków zawiera się w porozumieniu rodzicielskim.

Jakie istnieją rodzaje umowy?

Wyróżnia się 4 rodzaje majątkowej umowy małżeńskiej:

• umowa rozszerzająca wspólność majątkową, o składniki, które zwykle należą do majątku osobistego - oznacza to, że przedmioty będące własnością jednego małżonka staną się po zawarciu umowy własnością wspólną;
• umowa ograniczająca wspólność majątkową, o składniki, które zwykle należą do majątku wspólnego, ale małżonkowie zdecydowali, że będą one wchodziły do majątku osobistego jednego z małżonków;
• umowa o rozdzielności majątkowej co oznacza brak istnienia wspólności majątkowej między małżonkami, a wszelkie składniki majątkowe (nabyte przed ślubem i w trakcie małżeństwa) będą należeć do wyłącznych majątków osobistych, każdego z małżonków. Każdy z małżonków zarządza samodzielnie swoim majątkiem.
• umowa o rozdzielności majątkowej, z wyrównaniem dorobków, co oznacza, że majątek wspólny nie powstaje, a więc małżonkowie będą posiadać jedynie majątki osobiste, a ponadto, w razie ustania małżeństwa (lub rozdzielności majątkowej) i stwierdzenia różnic w wartości majątków, małżonek, którego dorobek jest mniejszy, może żądać od drugiego małżonka wyrównania dorobków przez zapłatę lub przeniesienie prawa. Dorobkiem jest wzrost wartości majątku małżonka, po zawarciu umowy majątkowej.

Jakie istnieją różnice pomiędzy umową majątkową małżeńską a umową regulującą związek nieformalny?

Zarówno majątkowa umowa małżeńska, jak i umowa regulująca związek nieformalny regulują kwestie własności majątków dwóch osób, mieszkających wspólnie i tworzących trwałe i stabilne gospodarstwo domowe.

Główna różnica polega na tym, że majątkowa umowa małżeńska dotyczy małżonków, a więc kobietę i mężczyznę, którzy zdecydowali się wstąpić w związek małżeński, natomiast umowa regulująca związek nieformalny nie dotyczy małżeństwa - jej stroną może być para osób, bez względu na płeć, której związek nie jest zarejestrowany.

Czy spisanie umowy jest obowiązkowe?

Nie, spisanie majątkowej umowy małżeńskiej nie jest obowiązkowe.

Jeśli małżonkowie nie zawrą umowy, majątkiem wspólnym są:

• pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej, każdego z małżonków;
• dochody z majątku;
• środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
• kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, na którym ZUS ewidencjonuje zwaloryzowaną część składki na ubezpieczenie emerytalne, opłaconą za ubezpieczonego oraz odsetki za zwłokę, należne od ww. części składki emerytalnej;
• przedmioty zwykłego urządzenia domowego, służące do użytku obojga małżonków (są objęte wspólnością ustawową także w wypadku, gdy zostały nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę).
  
  

W razie braku umowy, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami, z mocy prawa ustawowa wspólność majątkowa, obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Małżonkowie współposiadają i mogą korzystać z majątku, należącego do wspólności majątkowej małżeńskiej. Są obowiązani współdziałać samodzielnie w zarządzie majątkiem wspólnym. W razie ustania wspólności (np. w wyniku rozwodu) udziały małżonków są uważane za równe.

Co to jest majątek osobisty?

Jeśli majątkowa umowa małżeńska nie stanowi inaczej, majątek osobisty stanowią następujące przedmioty majątkowe:

• rzeczy lub nieruchomości nabyte przed ślubem (np. oszczędności na koncie bankowym, dzieła sztuki, samochód, działki, domy, mieszkania itd.);
• rzeczy nabyte w spadku lub testamencie;
• prawa majątkowe, wynikające ze wspólności łącznej;
• rzeczy służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
• prawa niezbywalne np. prawo do alimentów, prawo do wynagrodzenia za pracę, służebności osobiste;
• odszkodowanie za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę;
• nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
• prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
• przedmioty majątkowe, nabyte w zamian za składniki majątku osobistego.
  
  

Małżonek może swobodnie korzystać i rozporządzać, według własnego uznania, swoim majątkiem osobistym, również po ślubie. W razie ustania małżeństwa np. przez rozwód, drugi małżonek nie może rościć sobie praw do składników majątku osobistego.

W ramach niniejszej umowy małżonkowie mogą umówić się, że konkretne przedmioty, należące do majątku osobistego jednego z małżonków, wejdą w skład majątku wspólnego małżonków albo odwrotnie.

Kto może zawrzeć umowę?

Majątkową umowę małżeńską mogą zawrzeć:

• małżonkowie;
• przyszli małżonkowie.

Prawo polskie przez małżonków rozumie związek pomiędzy kobietą i mężczyzną. Wobec tego stronami niniejszej umowy mogą być jedynie kobieta i mężczyzna.

Co nie jest dozwolone w umowie?

W majątkowej umowie małżeńskiej nie można postanowić o sprawach majątkowych osób, które nie są i nie będą małżeństwem - dla par, które nie są małżeństwem istnieje umowa regulująca związek nieformalny.

W majątkowej umowie małżeńskiej nie zawiera się postanowień o przynależności majątku po śmierci, gdyż do tego służy testament.

Umowa nie obejmuje również kwestii związanych z opieką i wychowaniem dzieci - w tym celu można sporządzić porozumienie rodzicielskie.

Co należy zrobić po sporządzeniu umowy?

Majątkowa umowa małżeńska musi być zawarta w formie aktu notarialnego - wobec tego niniejszy dokument stanowi jedynie projekt, z którym można udać się do notariusza. Notariusz, na bazie postanowień, zawartych w niniejszym projekcie umowy sporządzi akt notarialny.

W celu zawarcia umowy majątkowej, obydwie strony powinny się jednocześnie stawić u notariusza. Koszt zawarcia intercyzy u notariusza to:

• 400 zł za dokonanie czynności notarialnej;
• 23% VAT z 400 zł (92 zł);
• koszty wypisów aktu (6 zł + VAT za każdą stronę aktu).

Majątkową umowę małżeńską można w następnych latach zmieniać, w ramach aktu notarialnego. Decyzja ta powinna wynikać ze wspólnej woli małżonków.

W razie rozwiązania umowy majątkowej małżeńskiej, w trakcie trwania małżeństwa, powstanie między małżonkami wspólność ustawowa, chyba że postanowią oni inaczej.

Czy konieczne jest notarialne poświadczenie umowy?

Tak. Forma aktu notarialnego jest wymagana dla ważności tej umowy.

W celu sporządzenia umowy w formie aktu notarialnego należy znaleźć notariusza, na przykład za pomocą strony internetowej Krajowej Rady Notarialnej.

Osoby, zawierające majątkową umowę małżeńską powinny wylegitymować się ważnym dowodem osobistym lub paszportem przed notariuszem. Po sporządzeniu aktu notarialnego, notariusz wyda stronom wypisy aktu notarialnego, oryginał aktu przechowywany jest w archiwum kancelarii notarialnej przez 10 lat. W każdym czasie będzie można prosić notariusza o wydanie kolejnych wypisów za opłatą, jeśli takowe okażą się niezbędne.

Jakie są koszty finalizacji umowy?

Sporządzenie umowy wymaga poniesienia kosztów taksy notarialnej:

• 400 zł - taksa notarialna;
• 23 % VATu (92 zł);
• koszty wypisu aktu (6 zł od każdej wydanej strony aktu).

Co powinna zawierać umowa?

Majątkowa umowa małżeńska powinna zawierać m.in.:

• określenie stron umowy (dwóch małżonków lub przyszłych małżonków);
• opisanie celu i przedmiotu umowy;
• wskazanie daty ślubu;
• wymienienie majątków osobistych i majątku wspólnego;
• warunki i sposób zmiany i rozwiązania umowy;
• podpisy stron.

Jakie przepisy mają zastosowanie do umowy?

Majątkowa umowa małżeńska jest uregulowana w art. 47 i nast. Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2809, ze zm.).

W sprawach nieunormowanych przepisami Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, dotyczącymi majątku wspólnego i jego podziału, od chwili ustania wspólności ustawowej, stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku, a więc art. 1035 i nast. Kodeksu Cywilnego (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1061, ze zm.).

Stawka taksy notarialnej za sporządzenie aktu notarialnego wynika z § 8 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1566, ze zm.).

Wysokość podatku VAT od stawki taksy notarialnej za sporządzenie aktu notarialnego wynika z art. 5 ust. 1 pkt 1, art. 29a ust. 1, art. 41 ust. 1 i art. 146aa ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 361, ze zm.).

Jak edytować wzór?

Wypełnij formularz. Dokument jest redagowany na Twoich oczach w miarę podawania odpowiedzi.

Po zakończeniu, otrzymujesz go w formacie Word i PDF. Możesz go edytować i wykorzystać ponownie.