Testament

Co to jest testament?

Testament to dokument, który pozwala uregulować za życia, kto będzie dysponował majątkiem po śmierci testatora (spadkodawcy). Testament umożliwia zmianę osób dziedziczących po spadkodawcy oraz proporcji udziałów spadkowych, wobec domyślnego porządku dziedziczenia, który obowiązuje w razie gdyby spadkodawca nie zostawił testamentu. Jeśli testator ma taką wolę, może w testamencie powołać do dziedziczenia lub pozbawić dziedziczenia wybrane przez siebie osoby. Majątek, w ramach testamentu może uzyskać każda osoba, wskazana przez testatora, a więc również koleżanka lub kolega spadkodawcy - warto jednak pamiętać, że w takiej sytuacji pojawi się konieczność wydania zachowku najbliższej rodzinie testatora.

Jakie są rodzaje testamentów?

Istnieje kilka rodzajów testamentu:

• testament zwykły (własnoręczny) - spisany odręcznie przez spadkodawcę (niniejszy wzór);
• testament notarialny - czyli spisana przez notariusza i wydana w formie odpisu wyjawiona wola rozrządzenia spadkodawcy na wypadek śmierci. Testament notarialny jest obowiązkowy m.in. gdy zawiera postanowienie dotyczące nieruchomości spadkodawcy;
• testament allograficzny - czyli ustne oświadczenie ostatniej woli, złożone przed: wójtem, burmistrzem, prezydentem miasta, starostą, marszałkiem województwa, sekretarzem powiatu lub gminy lub kierownikiem urzędu stanu cywilnego, dokonane w obecności 2 innych świadków;
• testament ustny - spisana przez świadków ostatnia wola spadkodawcy, która została wypowiedziana ustnie wobec 3 świadków, gdy istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo inne szczególne okoliczności uniemożliwiają albo utrudniają sporządzenie testamentu ręcznego przez spadkodawcę;
• testament podróżny - czyli ustne oświadczenie ostatniej woli, złożone przed dowódcą statku lub jego zastępcą i 2 innymi świadkami, podczas podróży, na polskim statku morskim lub powietrznym (np. w samolocie);
• testament wojskowy - czyli spisana przez sędziego wojskowego albo świadka ostatnia wola spadkodawcy, wypowiedziana ustnie wobec sędziego wojskowego lub 2 świadków, w czasie wojny lub mobilizacji albo w czasie przebywania w niewoli.

Jaka jest różnica pomiędzy testamentem własnoręcznym, testamentem ustnym oraz testamentem podróżnym?

Zarówno własnoręczny testament, jak i testament ustny czy testament podróżny to dokumenty, w których wyrażona jest ostatnia wola spadkodawcy, w szczególności jego decyzje o rozdzieleniu majątku wobec konkretnie wskazanych osób w razie jego śmierci.

Co do zasady spadkodawca, który chce postanowić o rozdzieleniu swojego majątku według własnej woli po swojej śmierci, powinien sporządzić testament własnoręczny, który powinien własnoręcznie sporządzić na piśmie i odręcznie podpisać. Natomiast zarówno testament ustny, jak i testament podróżny, mogą zostać sporządzone w sytuacjach wyjątkowych, gdy nie jest możliwe sporządzenie testamentu własnoręcznego przez spadkodawcę:

• testament ustny: gdy istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo gdy wskutek szczególnych okoliczności zachowanie formy testamentu własnoręcznego jest niemożliwe lub bardzo utrudnione, przed 3 świadkami - traci moc z upływem 6 miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu własnoręcznego;
• testament podróżny: podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym (np. w samolocie), przed dowódcą statku lub jego zastępcą oraz 2 świadkami - traci moc z upływem 6 miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu własnoręcznego.

Czy spisanie testamentu jest obowiązkowe?

Tak, spisanie testamentu jest obowiązkowe, gdyż testament jest ważny, gdy został spisany własnoręcznie - nie wystarczy tylko wydruk testamentu z odręcznym podpisem. W tym celu niniejszy wzór testamentu należy całkowicie przepisać długopisem na kartkę papieru.

Co to jest zachowek?

Zachowek to część udziału, jaki dzieci, wnuki, prawnuki, małżonek albo rodzice spadkodawcy otrzymaliby z jego majątku, gdyby nie było testamentu. Oznacza to, że jeśli wymienione osoby zostały pominięte w niniejszym testamencie, będą mogły domagać się od spadkobierców testamentowych wydania im części majątku spadkodawcy (zachowku).

Zachowek wynosi 1/2 udziału albo 2/3 udziału (jeśli uprawniony do zachowku jest trwale niezdolny do pracy albo jest małoletni), jaki przypadłby im z ustawy - zachowek zostanie obliczony, po ujawnieniu całego majątku spadkowego, przez:

• notariusza (w trakcie poświadczania dziedziczenia)
  albo
• sąd (w trakcie postępowania dotyczącego stwierdzenia nabycia spadku).

Notariusz albo sędzia wylicza udziały przysługującego zachowku uprawnionym osobom, a następnie rozdysponowuje majątek spadkodawcy pomiędzy zapisobierców oraz spadkobierców testamentowych, zgodnie z wolą spadkodawcy, wyrażoną w testamencie.

Kto może sporządzić testament?

Spadkodawcą, sporządzającym testament, może być jedynie osoba fizyczna (prywatna).

W jakim czasie należy spisać testament?

Testament spisuje się przed śmiercią, w każdym czasie, według wyboru spadkodawcy.

Spadkodawca może w każdej chwili odwołać lub zmienić testament, a nawet sporządzić nowy. Wola zmiany testamentu musi być jednak zrozumiała. Najważniejszą zasadą, przy interpretacji zapisów testamentowych, jest zapewnienie możliwie najpełniejszego urzeczywistnienia woli spadkodawcy.

Co należy zrobić po sporządzeniu testamentu?

Spisany odręcznie i podpisany testament powinien być przechowywany przez spadkodawcę. Warto poinformować przed śmiercią bliskie osoby o fakcie sporządzenia testamentu oraz miejscu jego przechowywania.

Możliwe jest zarejestrowanie faktu sporządzenia testamentu w Notarialnym Rejestrze Testamentów - w tym celu należy udać się z testamentem do wybranej przez spadkodawcę kancelarii notarialnej.

Testament nabierze mocy obowiązującej w dniu śmierci spadkodawcy - dlatego po śmierci spadkodawcy testament należy wyjawić przed:

• notariuszem (sporządzającym akt poświadczenia dziedziczenia)
  albo
• sądem (stwierdzającym nabycie spadku).

Czy testament należy sporządzić u notariusza?

Nie. W większości sytuacji testament wystarczy sporządzić odręcznie.

Wyjątkiem jest sytuacja, gdy w skład majątku spadkowego wchodzi nieruchomość - wówczas zamiast sporządzenia własnoręcznego testamentu, wymaga się sporządzenia przez spadkodawcę testamentu w formie aktu notarialnego (przez notariusza).

Czy konieczna jest rejestracja testamentu?

Nie. Nie ma obowiązku rejestracji testamentu w żadnym rejestrze.

W Polsce istnieje substytut rejestru testamentów, utworzony przez Krajową Radę Notarialną, nazwany Notarialnym Rejestrem Testamentów - nie jest on jednak obowiązkowy.

Czy konieczne jest posiadanie świadków testamentu?

Nie. Nie ma obowiązku sporządzenia testamentu własnoręcznego w obecności świadków.

Warto wyjawić komuś przed śmiercią fakt jego sporządzenia i miejsce przechowywania testamentu, ale nie wpływa to na ważność testamentu.

Jakie koszty wiążą się z finalizacją testamentu?

Spisanie testamentu nie pociąga za sobą żadnych kosztów. Dopiero postępowanie po śmierci spadkodawcy generuje następujące koszty (w zależności od postępowania spadkowego, według wyboru spadkobiercy):

• koszty taksy notarialnej - w razie sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia przez notariusza;
  albo
• opłaty sądowej - w razie przeprowadzenia sądowego postępowania dotyczącego stwierdzenia nabycia spadku.

Czy można odwołać spisany testament?

Tak. Spadkodawca może za życia w każdej chwili odwołać lub zmienić testament, a nawet sporządzić nowy, pod warunkiem, że jego ostatnia wola jest zrozumiała.

Jak należy czytać testament?

Najważniejszą zasadą przy interpretacji zapisów testamentowych jest zapewnienie możliwie najpełniejszego urzeczywistnienia woli spadkodawcy.

Co powinien zawierać testament?

Testament zawiera:

• miejsce i datę spisania testamentu;
• dane osobowe spadkodawcy;
• wskazanie spadkobieców - osób dziedziczących po spadkodawcy;
• oświadczenie o rozeznaniu wagi swoich czynów, o pozostaniu w pełni władz umysłowych, podczas sporządzania testamentu;
• podpis spadkodawcy.

Postanowienia nieobowiązkowe:

• wskazanie zapisów - konkretne elementy majątku spadkodawcy, które spadkodawca zapisuje wskazanym w testamencie osobom - zapisobiorcy nie są spadkobiercami;
• wydziedziczenie osób z najbliższej rodziny, które postępowały wobec spadkodawcy uporczywie, w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, lub dopuściły się względem niego (albo jednej z najbliższych mu osób) umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci, lub uporczywie nie dopełniały względem niego obowiązków rodzinnych; uporczywe uchylały się od płacenia alimentów na rzecz spadkodawcy, stwierdzonych orzeczeniem sądu, ugodą lub umową; uporczywe uchylały się od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcą, w szczególności wynikającego z władzy rodzicielskiej, opieki, sprawowania funkcji rodzica zastępczego, małżeńskiego obowiązku wzajemnej pomocy albo obowiązku wzajemnego szacunku i wspierania się rodzica i dziecka;
• polecenie wykonania czegoś (albo zaprzestania) przez spadkobiercę lub zapisobiorcę - np. polecenie opieki nad starszą osobą w rodzinie, polecenie kontynuowania nauki, polecenie zaprzestania nadużywania alkoholu itd. - polecenie nie może wiązać się z elementem majątkowym spadku;
• podstawienie - wskazanie osób, które mogą dziedziczyć w razie, gdyby spadkobiercy powołani w ramach testamentu do dziedziczenia majątku spadkodawcy, nie chcieli lub nie mogli dziedziczyć.

Jakie przepisy mają zastosowanie do testamentu?

Testament regulują przepisy art. 941 i nast. Kodeksu Cywilnego.

Należy pamiętać, że zastosowanie mają przepisy obowiązujące w chwili śmierci testatora. Jeśli więc po jego śmierci, a przed przeprowadzeniem postępowania spadkowego, przepisy uległy zmianie, należy nadal stosować regulacje poprzednio obowiązujące.

Jak edytować wzór?

Wypełnij formularz. Dokument jest redagowany na Twoich oczach w miarę podawania odpowiedzi.

Po zakończeniu, otrzymujesz go w formacie Word i PDF. Możesz go edytować i wykorzystać ponownie.