Porozumienie rodzicielskie

Co to jest porozumienie rodzicielskie?

Porozumienie rodzicielskie to dokument, w którym rodzice porozumiewają się polubownie w kwestiach spornych, dotyczących wychowania i opieki nad ich wspólnym dzieckiem. Ważne jest poczynienie przez obojga rodziców wzajemnych ustępstw w zakresie spornych spraw dziecka, które doprowadzą do wypracowania dobrowolnego, wspólnego kompromisu, bez merytorycznej ingerencji sądu. W porozumieniu rodzicielskim można zawrzeć wyczerpujący plan wychowawczy albo też jedynie kwestie incydentalne, takie jak: określenie miejsca zamieszkania dziecka (np. u jednego z rodziców), sprecyzowanie władzy rodzicielskiej lub kontaktów z dzieckiem. Porozumienie dotyczy zarówno sytuacji, gdy rodzice mieszkają wspólnie, jak i sytuacji gdy pozostają w separacji prawnej lub faktycznej albo też są po rozwodzie, a kwestia opieki nad dziećmi nie została sprecyzowana w wyroku rozwodowym.

Porozumienie rodzicielskie sporządza się, gdy dziecko nie ma jeszcze 18 lat.

Jakie są różne rodzaje porozumienia rodzicielskiego?

Wyróżniamy następujące rodzaje porozumienia rodzicielskiego:

• pełne porozumienie wychowawcze: zawiera ustalenie wykonywania władzy rodzicielskiej przez rodziców, ustalenie miejsca zamieszkania, ustalenie kontaktów z drugim rodzicem;
• porozumienie rodzicielskie ustalające miejsce zamieszkania dziecka: zawiera ustalenie, że dziecko będzie stale zamieszkiwać w każdorazowym miejscu zamieszkania rodzica, wskazanego w porozumieniu;
• porozumienie rodzicielskie określające wykonywanie władzy rodzicielskiej: zawiera ustalenie, kto sprawuje władzę rodzicielską nad dzieckiem (czyli ma możliwość decydować w sprawach osoby i majątku dziecka, jego wychowania, edukacji, ponoszenia kosztów utrzymania, wychowania, leczenia) oraz w jakim zakresie. W porozumieniu określającym wykonywanie władzy rodzicielskiej rodzice najczęściej dążą do tego, aby władza rodzicielska została powierzona im obojgu;
• porozumienie rodzicielskie określające kontakty z dzieckiem: zawiera ustalenie dokładnego planu kontaktów z drugim rodzicem i jego rodziną (dni, godziny, miejsce odbioru), spędzania urodzin dziecka i rodziców, wakacji, ferii, świąt, dnia matki, dnia ojca, dnia dziecka, kontaktów telefonicznych, kontaktów za pomocą internetu itd.

Porozumienie rodzicielskie nie przewiduje kwestii dotyczącej alimentów - w tym celu zaleca się skorzystać z "ugody alimentacyjnej".

Jaki jest najpopularniejszy rodzaj porozumienia rodzicielskiego?

Najpopularniejszym rodzajem porozumienia rodzicielskiego jest porozumienie wychowawcze, które zawiera najpełniejszy zakres kwestii dotyczących opieki i wychowania dziecka, pozwalając uniknąć narastania konfliktów między rodzicami w sprawie dziecka.

Jaka jest różnica pomiędzy porozumieniem rodzicielskim a ugodą alimentacyjną?

Zarówno porozumienie rodzicielskie, jak i ugoda alimentacyjna mają ten sam cel - wspólne i polubowne określenie spraw związanych z utrzymaniem i wychowaniem wspólnego dziecka, bez obecności innych osób, czyniąc sobie wzajemne ustępstwa.

Główna różnica polega na tym, że porozumienie rodzicielskie to dokument, w którym rodzice określają sprawy dotyczące wychowania i opieki nad ich wspólnym dzieckiem, miejsca zamieszkania dziecka, kontaktów z dzieckiem przez rodzica, który nie mieszka z nim na codzień itd. Ugoda alimentacyjna umożliwia natomiast ustalenie kwestii dotyczącej płatności alimentów przez rodzica, który nie mieszka na codzień z dzieckiem.

Czy sporządzenie porozumienia rodzicielskiego jest obowiązkowe?

Nie. Sporządzenie porozumienia rodzicielskiego nie jest obowiązkowe. Sporządza się je jedynie wówczas gdy istnieje wola dwóch stron rozstrzygnięcia wspólnie i polubownie kwestii utrzymania, wychowania, ustalenia miejsca zamieszkania dziecka oraz ustalenia kontaktów z dzieckiem przez rodzica, który nie mieszka z nim na codzień. Potwierdzenie na piśmie spraw dotyczących opieki i wychowania dziecka zapobiega narastaniu konfliktu na przyszłość i może stanowić dowód w sprawie w razie zaistnienia sporu sądowego.

W razie braku osiągnięcia konsensusu między rodzicami, jeden z nich może wystąpić z wnioskiem do sądu opiekuńczego (sąd rejonowy miejsca pobytu dziecka) o rozstrzygnięcie przez sąd o istotnych sprawach dziecka. Orzeczenie sądu zastępuje wówczas zgodę drugiego rodzica. Oznacza to również, że jeśli rodzice dojdą do wspólnego porozumienia w sposób polubowny, wówczas nie muszą uciekać się do pomocy sądu.

Co to jest miejsce zamieszkania dziecka?

Miejscem zamieszkania dziecka jest w następującej kolejności:

• miejsce zamieszkania rodziców;
• miejsce zamieszkania tego z rodziców, któremu wyłącznie przysługuje władza rodzicielska;
• miejsce zamieszkania tego z rodziców, któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej;
• miejsce zamieszkania tego z rodziców, u którego dziecko stale przebywa (jeżeli władza rodzicielska przysługuje na równi obojgu rodzicom, mających osobne miejsce zamieszkania).

Jeden rodzic nie może, bez zgody drugiego, decydować o zmianie miejsca zamieszkania dziecka, gdyż jest to sprawa należąca do tzw. istotnych spraw dziecka, w których rodzice powinni być zgodni. Obowiązek współdecydowania w istotnej sprawie dotyczącej miejsca zamieszkania dziecka jest wyłączony w sytuacji, gdy drugi rodzic został pozbawiony władzy rodzicielskiej, została ona w tej kwestii ograniczona lub zawieszona.

Co oznacza władza rodzicielska?

Władza rodzicielska stanowi ogół obowiązków i praw rodziców względem dziecka, służących zapewnieniu mu należytej pieczy i strzeżeniu jego interesów, z poszanowaniem jego godności i praw. Powinna ona być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny. W nieco innym ujęciu władza rodzicielska umożliwia rodzicom przede wszystkim ostateczne psychofizyczne ukształtowanie dziecka.

Władza rodzicielska może być:

• sprawowana przez oboje rodziców;
• powierzona tylko jednemu z rodziców (jeśli drugi rodzic został jej pozbawiony orzeczeniem sądu, została mu ona ograniczona albo zawieszona);
• rodzic(e) może(gą) być pozbawiony(wieni) władzy rodzicielskiej orzeczeniem sądu albo też ojcostwo nie zostało nigdy ustalone.

Jeden rodzic nie może, bez zgody drugiego z rodziców, decydować o istotnych sprawach dziecka (np. zmianie miejsca zamieszkania małoletniego, leczeniu, wyjeździe za granicę, wyrobieniu paszportu, wyboru placówki edukacyjnej itd.). W sprawach istotnych rodzice powinni być zgodni. Obowiązek współdecydowania w sprawach istotnych jest wyłączony, w sytuacji, gdy drugi rodzic został pozbawiony władzy rodzicielskiej lub została ona ograniczona lub zawieszona w danym obszarze spraw.

Kto może sporządzić porozumienie rodzicielskie?

Porozumienie rodzicielskie sporządzają wspólnie obydwoje rodzice, czyniąc sobie wzajemne ustępstwa w zakresie spraw dziecka, które doprowadzą do wypracowania dobrowolnego, wspólnego kompromisu, bez ingerencji sądu.

Dotyczy to zarówno rodziców biologicznych, jak i rodziców adopcyjnych.

Jaki jest czas obowiązywania porozumienia rodzicielskiego?

Porozumienie rodzicielskie traci moc z chwilą osiągnięcia przez dziecko 18 lat bądź wcześniejszego małżeństwa dziecka.

Co należy zrobić po sporządzeniu porozumienia rodzicielskiego?

Porozumienie rodzicielskie może być zawarte w dowolnej formie:

• polubownie - bez udziału sądu, przez strony, które chcą wspólnie i dobrowolnie ustalić sprawy dotyczące dziecka:
  • w formie dokumentowej - nie wymaga ani wydruku, ani odręcznego podpisu - wystarczy, że z treści porozumienia wynika, kto je sporządził (np. e-mailem);
  • w formie pisemnej (wydrukowanie w 2 egzemplarzach i podpisanie odręcznie porozumienia przez oboje rodziców): zaletą tej formy jest możliwość jej wykorzystania jako dowód w sprawie przed sądem, możliwość zatwierdzenia porozumienia przez sąd, co umożliwi jego egzekucję (zamiast zatwierdzania porozumienia drugi rodzic może również wystąpić do sądu o nadanie porozumieniu klauzuli wykonalności, a następnie wystąpić do komornika o wszczęcie postępowania egzekucyjnego);
  • w formie elektronicznej (przy użyciu kwalifikowanych podpisów obydwu rodziców) - ma ono taki sam walor, jak porozumienie sporządzone w formie pisemnej;
  • przy udziale mediatora - porozumienie jest sporządzone w formie pisemnej i podpisują go oboje rodzice i mediator. W celu egzekucji postanowień porozumienia, strona zainteresowana będzie musiała uzyskać zatwierdzenie porozumienia przez sąd, a następnie wystąpić do komornika o przeprowadzenie postępowania egzekucyjnego;
  • przez notariusza - w celu egzekucji postanowień porozumienia, strona zainteresowana będzie musiała uzyskać zatwierdzenie porozumienia przez sąd, a następnie wystąpić do komornika o przeprowadzenie postępowania egzekucyjnego;
• sądownie - w toku rozprawy sądowej o rozwód, separację, unieważnienie małżeństwa albo ustalenie kontaktów z dzieckiem. Jeśli jest to porozumienie stworzone w ramach trwającego sporu sądowego, należy sporządzić 3 egzemplarze porozumienia: po 1 dla każdego rodzica i 1 egzemplarz dla sądu.

Czy konieczne jest poświadczenie notarialne porozumienia rodzicielskiego?

Nie. Porozumienie rodzicielskie może być sporządzona przez notariusza, ale nie jest to obowiązkowe dla jego ważności. Notarialna forma porozumienia rodzicielskiego to jedna z fakultatywnych sposobów zawarcia porozumienia rodzicielskiego. Sporządzenie porozumienia rodzicielskiego przez notariusza czyni porozumienie rodzicielskie zdecydowanie trudniejszym do podważenia, jest to forma najbardziej pewna ze wszystkich istniejących form sporządzenia dokumentu, a przy okazji szybsza do uzyskania niż występowanie do sądu.

W razie dokonania wyboru sporządzenia aktu notarialnego należy znaleźć notariusza, na przykład za pomocą strony internetowej Krajowej Rady Notarialnej. Osoba, dla której akt notarialny jest sporządzany powinna wylegitymować się ważnym dowodem osobistym lub paszportem przed notariuszem. Po sporządzeniu aktu notarialnego, notariusz wyda odpisy aktu notarialnego osobom zainteresowanym. W każdym czasie będzie można prosić notariusza o wydanie kolejnych odpisów za opłatą, jeśli takowe okażą się niezbędne.

 

Jakie są koszty sporządzenia porozumienia rodzicielskiego?

Koszty porozumienia rodzicielskiego zależą od tego, w jakiej formie rodzice postanowiły je zawrzeć. Zawarcie porozumienia rodzicielskiego w formie dokumentowej, pisemnej lub elektronicznej nie wymaga żadnych kosztów. Zawarcie porozumienia rodzicielskiego przez notariusza wymaga poniesienia kosztów taksy notarialnej. Porozumienie rodzicielskie w trakcie procesu sądowego pociąga za sobą konieczność poniesienia kosztów sądowych. Zawarcie porozumienia rodzicielskiego przed mediatorem wymaga poniesienia opłat mediacyjnych.

Stawki taksy notarialnej różnią się w zależności od notariusza. W tym celu należy zasięgnąć informacji u wybranego notariusza na temat wyceny aktu notarialnego porozumienia rodzicielskiego. To na notariuszu ciąży obowiązek odprowadzenia ewentualnych podatków w ramach sporządzenia aktu notarialnego, o czym notariusz ma obowiązek poinformować. Stawki sądowe są uregulowane w przepisach prawa i można je znaleźć na stronach internetowych sądów. Stawki mediacyjne są ustalane przez mediatora.

Czy możliwa jest egzekucja porozumienia rodzicielskiego przez komornika?

Egzekucja komornicza postanowień porozumienia rodzicielskiego zwykle wymaga spełnienia dodatkowych czynności. O egzekucję komorniczą wnosi się wówczas, gdy jeden z rodziców zaprzestał realizować postanowienia porozumienia rodzicielskiego.

W razie porozumienia rodzicielskiego zawartego w zwykłej formie pisemnej, porozumienia rodzicielskiego w formie aktu notarialnego oraz porozumienia rodzicielskiego zawartego przed mediatorem, niezbędne jest uzyskanie klauzuli wykonalności porozumienia rodzicielskiego przez sąd, co dopiero umożliwi wystąpienie do komornika z wnioskiem o przeprowadzenie postępowania egzekucyjnego.

W razie sądowego porozumienia rodzicielskiego nie trzeba występować o nadanie klauzuli wykonalności, gdyż stanowi już ono tytuł egzekucyjny - w razie zaprzestania płatności alimentów można więc od razu wystąpić do komornika.

Co powinno zawierać porozumienie rodzicielskie?

Porozumienie rodzicielskie zawiera:

• określenie stron porozumienia;
• preambułę zawierającą opis władzy rodzicielskiej i istniejącego konfliktu między rodzicami;
• postanowienia dotyczące 1 z wybranych rodzajów porozumień:
  • porozumienia wychowawczego;
  • porozumienia ustalającego miejsce zamieszkania dziecka;
  • porozumienia określającego władzę rodzicielską;
  • porozumienia dotyczącego ustalenia kontaktów z dzieckiem;
• okres obowiązywania porozumienia;
• brak możliwości jednostronnego odstąpienia od umowy;
• sposób rozstrzygania sporów;
• sposób dokonywania zmian w porozumieniu;
• podpisy stron.

Jeżeli jest kilkoro wspólnych dzieci, porozumienie należy zawrzeć oddzielnie dla każdego dziecka.

Jakie przepisy mają zastosowanie do porozumienia rodzicielskiego?

Prawo do wychowania dzieci oraz prawo do kontaktów z nimi należą do kategorii tzw. praw rodzicielskich, zagwarantowanych przez Konstytucję RP (art. 48 Konstytucji) i sprecyzowanych w Kodeksie Rodzinnym i Opiekuńczym (art. 95 i nast. Kodeksu rodzinnego i Opiekuńczego). Prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców również jest prawem konstytucyjnie chronionym.

Możliwość sporządzenia porozumienia wychowawczego w trakcie trwającego procesu sądowego o rozwód małżonków - rodziców dziecka jest uregulowane w art. 58 par. 1 i 2 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego.

Możliwość sporządzenia porozumienia ustalającego kontakty z dzieckiem wynika z art. 113[1] par. 1 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego.

Porozumienie w sprawie ustalenia miejsca zamieszkania dziecka wynika z art. 97 par. 2 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego.

Konieczność kierowania się w sprawach rodzinnych „dobrem dziecka" wynika z art. 95 par. 3 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego.

Możliwość zawarcia porozumienia przed mediatorem wynika z art. 183[1] i nast. Kodeksu Postępowania Cywilnego.

Jak edytować wzór?

Wypełnij formularz. Dokument jest redagowany na Twoich oczach w miarę podawania odpowiedzi.

Po zakończeniu, otrzymujesz go w formacie Word i PDF. Możesz go edytować i wykorzystać ponownie.