Umowa spółki cywilnej

Co to jest umowa spółki cywilnej?

Umowa spółki cywilnej to akt założycielski spółki cywilnej, zawarty przez przyszłych wspólników, którzy powinni być przedsiębiorcami - sama spółka nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu prawa. Umowa spółki cywilnej powinna zawierać wszelkie zasady organizacji nowej, wspólnej działalności wspólników. Spółka cywilna to elastyczna struktura gospodarcza i najprostsza polska forma współdziałania podmiotów, które chcą wspólnie prowadzić działalność gospodarczą w celu osiągnięcia zysku.

Czym różni się spółka cywilna od innych polskich spółek?

Wszystkie polskie spółki mają na celu prowadzenie określonej w umowie spółki działalności, po wniesieniu do spółki wkładów, w celu osiągnięcia zysku.

Różnica polega na tym, że spółka cywilna nie posiada ani osobowości prawnej, ani zdolności prawnej, ani zdolności do czynności prawnej, czyli nie może np. zawierać umów w imieniu spółki cywilnej (to wspólnicy zawierają umowy), brak organów spółki, nie istnieje majątek spółki, gdyż jest to współwłasność łączna wspólników. Oznacza to, że w razie egzekucji wierzytelności spółki cywilnej, to wspólnicy pokrywają długi spółki ze wspólnego majątku wspólników, a jeśli to się okaże niewystarczające, z majątku osobistego każdego ze wspólników (brak ograniczeń). Te cechy odróżniają spółkę cywilną od spółek prawa handlowego:

• spółka jawna - jest to spółka osobowa, przeznaczona do prowadzenia działalności pod własną firmą, w której wspólnicy ponoszą subsydiarną odpowiedzialność za długi spółki, czyli dopiero jeśli egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna, wspólnicy będą musieli pokryć długi z własnych majątków bez ograniczeń, solidarnie z pozostałymi wspólnikami. W przeciwieństwie do spółek kapitałowych, w których najważniejszą rolę odgrywa kapitał, a wspólnicy są mniej istotni, w spółce jawnej, w centrum zainteresowania występują wspólnicy;
• spółka partnerska - jest to spółka osobowa, przeznaczona do prowadzenia działalności pod własną firmą przez osoby wykonujące wolne zawody. Tak jak w razie spółki jawnej, wspólnicy ponoszą subsydiarną odpowiedzialność za długi spółki, czyli dopiero jeśli egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna, wspólnicy będą musieli pokryć długi z własnych majątków bez ograniczeń, solidarnie z pozostałymi wspólnikami. W przeciwieństwie do spółek kapitałowych, w których najważniejszą rolę odgrywa kapitał, a wspólnicy są mniej istotni, w spółce partnerskiej, w centrum zainteresowania występują wspólnicy;
• spółka komandytowa - jest to spółka osobowa, przeznaczona do prowadzenia działalności pod własną firmą, w której odpowiedzialność niektórych wspólników za zobowiązania spółki jest wyłączona (komandytariusze) - oznacza to, że za zobowiązania spółki nieograniczoną odpowiedzialność z własnego majątku osobistego mogą ponieść wspólnicy - komplementariusze. W przeciwieństwie do spółek kapitałowych, w których najważniejszą rolę odgrywa kapitał, a wspólnicy są mniej istotni, w spółce komandytowej, w centrum zainteresowania występują wspólnicy;
• spółka komandytowo-akcyjna - jest to spółka osobowa, przeznaczona do prowadzenia działalności pod własną firmą, w której odpowiedzialność za zobowiązania spółki niektórych wspólników (akcjonariuszy) jest wyłączona - oznacza to, że za zobowiązania spółki nieograniczoną odpowiedzialność z własnego majątku osobistego mogą ponieść wspólnicy - komplementariusze. W przeciwieństwie do spółek kapitałowych, w których najważniejszą rolę odgrywa kapitał, a wspólnicy są mniej istotni, w spółce komandytowo-akcyjnej, w centrum zainteresowania występują wspólnicy;
• spółka z ograniczoną odpowiedzialnością - jest to spółka kapitałowa, przeznaczona do prowadzenia działalności pod własną firmą, której wspólnicy nie ponoszą odpowiedzialności za jej zobowiązania wobec wierzycieli, gdyż za zobowiązania spółki odpowiada sama spółka, swoim majątkiem, utworzonym z wkładów wspólników, do wysokości kapitału zakładowego;
• prosta spółka akcyjna - jest to spółka kapitałowa, uproszczona wersja spółki akcyjnej, przeznaczona do prowadzenia działalności pod własną firmą, w której odpowiedzialność za zobowiązania spółki wszystkich wspólników, którzy są akcjonariuszami, jest wyłączona - akcjonariusze są zobowiązani jedynie do świadczeń określonych w umowie spółki. Spółka ponosi odpowiedzialność za swoje zobowiązania z własnego majątku spółki, utworzonego z wkładów akcjonariuszy, do wysokości kapitału akcyjnego;
• spółka akcyjna - jest to spółka kapitałowa, przeznaczona do prowadzenia działalności pod własną firmą, której akcjonariusze nie ponoszą odpowiedzialności za jej zobowiązania wobec wierzycieli, gdyż za zobowiązania spółki odpowiada sama spółka, swoim majątkiem, utworzonym z wkładów akcjonariuszy, wnoszonych do spółki za obejmowane akcje, do wysokości kapitału zakładowego.

Czy sporządzenie umowy spółki cywilnej jest obowiązkowe?

Tak. Umowa spółki cywilnej musi być zawarta w formie pisemnej albo w formie aktu notarialnego (gdy wkładem jest np. nieruchomość).

Kto zawiera umowy w spółce cywilnej?

Spółka cywilna nie posiada ani osobowości prawnej, ani zdolności prawnej, ani zdolności do czynności prawnej - oznacza to, że spółka cywilna nie zawiera umów we własnym imieniu - dokonują tego wspólnicy spółki cywilnej (przedsiębiorcy). Wspólnicy, tworząc spółkę cywilną umówili się przeznaczyć część swojego majątku osobistego na realizację celów spółki cywilnej (tzw. wkłady). Ponieważ spółka cywilna nie ma własnego majątku, wkłady, które wspólnicy przeznaczyli na realizację wspólnego celu stanowią współwłasność wspólników, którą posługują się w celu realizacji wspólnego rezultatu spółki cywilnej.

W razie długów, których spółka cywilna nie może spłacić, wspólnicy będą musieli je pokryć ze swoich osobistych majątków, bez ograniczeń (tzw. solidarna odpowiedzialność wspólników za długi).

Co to są wkłady w spółce cywilnej?

Wkłady to jedna z postaci współdziałania wspólników w realizacji celu gospodarczego, jakim jest osiągnięcie zysku. Wkład powinien być wniesiony co najmniej przez 1 wspólnika. Nie ma żadnego wymogu minimalnego kapitału. Wkładem może być:

• prawo własności np. kwota pieniężna, nieruchomość;
• inne prawo majątkowe np. umowa najmu lokalu użytkowego;
• świadczenie usług np. usługi księgowe.

Suma wkładów w spółce cywilnej stanowi współwłasność łączną wspólników, do dyspozycji wspólników, w celu osiągnięcia zysku przez spółkę cywilną (często błędnie określaną jako "majątek" spółki cywilnej).

Co to są udziały w spółce cywilnej?

Udziały w spółce cywilnej to uprawnienia wspólników do udziału w zysku oraz w stratach spółki, otrzymane w zamian za wniesienie wkładów do spółki cywilnej. Poprzez udziały spółki cywilnej ustala się, w jakiej wysokości poszczególni wspólnicy partycypują w prawie do zysku spółki w każdym roku obrachunkowym lub po rozwiązaniu spółki. Wartość ta przekłada się odpowiednio na wysokość, w jakiej poszczególni wspólnicy są obowiązani do pokrywania strat.

Udziały w spółce cywilnej mogą być:

• równe;
• proporcjonalne do wniesionych wkładów.

Jeśli wspólnicy nie przewidzieli innego podziału udziałów, domniemuje się, że udziały są równe. Wspólnicy mogą również w umowie zwolnić niektórych wspólników od udziału w stratach. Nie można jednak w umowie spółki cywilnej wyłączyć wspólników od udziałów w zyskach.

Jakie wymagania należy spełnić przed sporządzeniem umowy spółki cywilnej?

Założyciele spółki cywilnej powinni:

• określić przedmiot przyszłej działalności spółki cywilnej;
• ustalić założycieli spółki (wspólników zawierających umowę spółki cywilnej);
• ustalić wysokość wkładów każdego ze wspólników (wkładem może być np. kwota pieniężna, nieruchomość, umowa najmu lokalu użytkowego lub świadczenie usług np. księgowych, prawnych, informatycznych itd.).

Kto może sporządzić umowę spółki cywilnej?

Umowę spółki cywilnej może sporządzić 1 lub kilka podmiotów lub osób (wspólników), którymi mogą być wszelkie osoby prywatne (fizyczne) lub inne podmioty zorganizowane (np. przedsiębiorca indywidualny, spółka handlowa, stowarzyszenie, fundacja, instytucja publiczna itd.).

Jeśli założycielami są osoby prywatne (fizyczne) powinny one zarejestrować swoją działalność np. jako przedsiębiorca indywidualny w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEiDG).

Co należy zrobić po sporządzeniu umowy spółki cywilnej?

Umowa spółki cywilnej powinna być zawarta:

• w formie pisemnej - w tym celu należy wydrukować umowę spółki cywilnej. Każdy ze wspólników powinien złożyć swój odręczny podpis pod umową i zachować 1 egzemplarz oryginału umowy we własnej dokumentacji;
• w formie aktu notarialnego (jeśli wkładem do spółki cywilnej jest prawo własności lub użytkowania wieczystego nieruchomości) - w tym celu należy udać się do notariusza, bez względu na własne miasto zamieszkania albo siedzibę założyciela spółki cywilnej. Notariuszy można znaleźć za pomocą strony internetowej Krajowej Rady Notarialnej.

Jeśli wspólnikami są osoby prywatne (fizyczne), jej wspólnicy powinni zarejestrować się jako przedsiębiorcy tj. złożyć wniosek o założenie działalności gospodarczej w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEiDG).

Fakt zawarcia umowy spółki cywilnej należy odrębnie:

• zgłosić do Naczelnika Urzędu Skarbowego na formularzu NIP-2 (aby uzyskać numer NIP);
• zgłosić do Głównego Urzędu Statystycznego na formularzu RG-OP (aby uzyskać numer REGON) - spółka cywilna jest bowiem uważana za podatnika podatku VAT, mimo braku podmiotowości prawnej.

W terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy spółki, należy odprowadzić podatek od czynności cywilnoprawnej (PCC), w wysokości 0,5% wartości wkładów, do naczelnika urzędu skarbowego.

Spółka cywilna może prowadzić uproszczoną księgowość.

Czy umowę spółki cywilnej sporządza się w formie aktu notarialnego?

Nie. Co do zasady umowę spółki cywilnej zawiera się na piśmie. Jednakże, jeśli wkładami wspólników są prawa majątkowe, wymagające dla ich przeniesienia formy aktu notarialnego (np. przeniesienie własności nieruchomości, użytkowania wieczystego itd.), wówczas umowę spółki cywilnej należy zawrzeć w formie aktu notarialnego.

W razie sporządzenia umowy spółki cywilnej w formie aktu notarialnego należy udać się do dowolnego notariusza, bez względu na własne miasto zamieszkania albo siedzibę założyciela spółki cywilnej. Notariuszy można znaleźć za pomocą strony internetowej Krajowej Rady Notarialnej. Koszty aktu notarialnego powinny zostać pokryte przez wspólników - założycieli. Wspólnicy - założyciele powinni wylegitymować się ważnym dowodem osobistym lub paszportem przed notariuszem. Po sporządzeniu aktu notarialnego, notariusz wyda wspólnikom - założycielom odpisy aktu notarialnego. W każdym czasie będzie można prosić notariusza o wydanie kolejnych odpisów za opłatą, jeśli takowe okażą się niezbędne.

Czy spółkę cywilną należy zarejestrować?

Nie. Spółki cywilnej nie rejestruje się w rejestrze - to wspólnicy spółki cywilnej powinni być zarejestrowani jako przedsiębiorcy w odpowiednich rejestrach (KRS, CEiDG).

Jednakże fakt zawarcia umowy spółki należy zgłosić do:

• Naczelnika Urzędu Skarbowego na formularzu NIP-2 (aby spółka cywilna uzyskała numer NIP);
• Głównego Urzędu Statystycznego na formularzu RG-OP (aby spółka cywilna uzyskała numer REGON).

Jakie koszty wiążą się z finalizacją umowy spółki cywilnej?

Finalizacja umowy spółki cywilnej wymaga:

• wniesienia wkładów do spółki cywilnej przez ich wspólników - założycieli (brak minimalnej kwoty);
• zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnej (PCC), w wysokości 0,5% wartości wkładów, do Naczelnika Urzędu Skarbowego (w terminie 14 dni od zawarcia umowy spółki cywilnej);
• (jeśli dotyczy) zapłaty taksy notarialnej za sporządzenie aktu notarialnego - stawki notarialne różnią się w zależności od notariusza.

Co powinna zawierać umowa spółki cywilnej?

Umowa spółki cywilnej powinna zawierać następujące elementy:

• nazwę spółki - jeśli wspólnikami są osoby fizyczne, w nazwie powinny się znaleźć imiona i nazwiska wspólników, z dodaniem nazwy "spółka cywilna" bądź skrótu "s.c.";
• opis charakteru wspólnej działalności (w szczególności możliwość uzyskania korzyści gospodarczych, materialnych, dających się określić w pieniądzu) - charakter działalności musi być prawnie dozwolony tj. mieścić się w ramach obowiązującego porządku prawnego. Musi być również uzgodniony, zaakceptowany i realizowany przez wszystkich wspólników;
• czas trwania spółki - dowolnie ustalony przez wspólników;
• sposób reprezentacji spółki - jest to obowiązek każdego wspólnika. Działanie każdego ze wspólników, w imieniu spółki, wobec osób trzecich, jest uważane za skuteczne. Umowa spółki może przewidywać inną reprezentację;
• możliwość wystąpienia wspólnika ze spółki - jest to możliwe, gdy spółka została zawarta na czas nieoznaczony. W sytuacji umów terminowych, wystąpienie wspólnika ze spółki co do zasady jest niemożliwe, chyba że zaistniały ważne powody wystąpienia ze spółki. W umowie można ograniczyć możliwość wystąpienia wspólnika ze spółki przez jakiś, z góry określony czas. W razie wystąpienia wspólnika ze spółki, należy zwrócić ustępującemu wspólnikowi równowartość wniesionego wkładu;
• możliwość rozwiązania spółki - możliwe z chwilą realizacji celu, na jaki została zawarta, w wyniku podjęcia jednomyślnej uchwały wspólników o rozwiązaniu spółki lub z chwilą śmierci wspólnika, w sytuacji spółki 2-osobowej. Zmiany osobowe w spółce nie powodują rozwiązania (wygaśnięcia) spółki, chyba że dojdzie do sytuacji, że w spółce pozostałby tylko 1 wspólnik, co generuje obowiązek rozwiązania spółki;
• ewentualny zapis o wstąpieniu spadkobierców w miejsce zmarłego wspólnika - w razie śmierci jednego ze wspólników, w jego miejsce wstępują spadkobiercy. Spadkobiercy powinni wskazać jedną osobę, która będzie wykonywała ich prawa w spółce - do tego czasu w spółce działają tylko dotychczasowi wspólnicy.

Jakie przepisy mają zastosowanie do umowy spółki cywilnej?

Umowa spółki cywilnej jest określona w art. 860 i nast. ustawy Kodeks Cywilny.

Wysokość stawki podatku od zawarcia umowy spółki cywilnej wynika z art. 7 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Jak edytować wzór?

Wypełnij formularz. Dokument jest redagowany na Twoich oczach w miarę podawania odpowiedzi.

Po zakończeniu, otrzymujesz go w formacie Word i PDF. Możesz go edytować i wykorzystać ponownie.