Testament ustny w spisanej formie

Co to jest testament ustny w spisanej formie?

Testament ustny to dokument, który może być sporządzony wyjątkowo wówczas, gdy ze względu na obawę rychłej śmierci spadkodawcy albo gdy wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy własnoręcznego testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione. Spadkodawca oświadcza ustnie treść woli rozdysponowania swoim majątkiem, na wypadek śmierci, wobec co najmniej 3 świadków, obecnych jednocześnie. Świadkowie powinni w ciągu roku spisać treść oświadczenia ustnego.

Testament służy temu, aby spadkodawca mógł postanowić za życia, kto będzie dysponował jego majątkiem po jego śmierci. Testament umożliwia zmianę osób dziedziczących po spadkodawcy oraz proporcji udziałów spadkowych, wobec domyślnego porządku dziedziczenia, który obowiązuje w razie gdyby spadkodawca nie zostawił testamentu. W testamencie można powołać, a jednocześnie pozbawić możliwości otrzymania majątku, przez wszelkie osoby, według woli spadkodawcy.

Jakie są rodzaje testamentów?

Istnieje kilka rodzajów testamentu:

• testament zwykły (własnoręczny) - spisany odręcznie przez spadkodawcę;
• testament notarialny - czyli spisana przez notariusza i wydana w formie odpisu wyjawiona wola rozrządzenia spadkodawcy na wypadek śmierci. Testament notarialny jest obowiązkowy m.in. gdy zawiera postanowienie dotyczące nieruchomości spadkodawcy;
• testament allograficzny - czyli ustne oświadczenie ostatniej woli, złożone przed: wójtem, burmistrzem, prezydentem miasta, starostą, marszałkiem województwa, sekretarzem powiatu lub gminy lub kierownikiem urzędu stanu cywilnego, dokonane w obecności 2 innych świadków;
• testament ustny (niniejszy wzór) - spisana przez świadków ostatnia wola spadkodawcy, która została wypowiedziana ustnie wobec 3 świadków, gdy istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo inne szczególne okoliczności uniemożliwiają albo utrudniają sporządzenie testamentu ręcznego przez spadkodawcę;
• testament podróżny - czyli ustne oświadczenie ostatniej woli, złożone przed dowódcą statku lub jego zastępcą i 2 innymi świadkami, podczas podróży, na polskim statku morskim lub powietrznym (np. w samolocie);
• testament wojskowy - czyli spisana przez sędziego wojskowego albo świadka ostatnia wola spadkodawcy, wypowiedziana ustnie wobec sędziego wojskowego lub 2 świadków, w czasie wojny lub mobilizacji albo w czasie przebywania w niewoli.

Jaka jest różnica pomiędzy testamentem własnoręcznym, testamentem ustnym oraz testamentem podróżnym?

Zarówno własnoręczny testament, jak i testament ustny (ninieszy dokument) czy testament podróżny to dokumenty, w których wyrażona jest ostatnia wola spadkodawcy, w szczególności jego decyzje o rozdzieleniu majątku wobec konkretnie wskazanych osób w razie jego śmierci.

Co do zasady spadkodawca, który chce postanowić o rozdzieleniu swojego majątku według własnej woli po swojej śmierci, powinien sporządzić testament własnoręczny, który powinien własnoręcznie sporządzić na piśmie i odręcznie podpisać. Natomiast zarówno testament ustny, jak i testament podróżny, mogą zostać sporządzone w sytuacjach wyjątkowych, gdy nie jest możliwe sporządzenie testamentu własnoręcznego przez spadkodawcę:

• testament ustny: gdy istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo gdy wskutek szczególnych okoliczności zachowanie formy testamentu własnoręcznego jest niemożliwe lub bardzo utrudnione, przed 3 świadkami;
• testament podróżny: podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym (np. w samolocie), przed dowódcą statku lub jego zastępcą oraz 2 świadkami.

Jednakże, zarówno testament ustny, jak i testament podróżny, tracą moc z upływem 6 miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu własnoręcznego, chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu. Bieg terminu ulega zawieszeniu przez czas, w ciągu którego spadkodawca nie ma możności sporządzenia własnoręcznego testamentu.

Czy sporządzenie testamentu ustnego w spisanej formie jest obowiązkowe?

Tak, spisanie testamentu jest obowiązkowe. Po tym, jak spadkodawca ustnie wyjawił swoją ostatnią wolę, w razie ryzyka rychłej śmierci albo innej szczególnej okoliczności, bezpośredni świadek tego zdarzenia musi w ciągu 1 roku spisać ustnie wyjawione w jego obecności decyzje spadkodawcy.

Jeśli natomiast okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu własnoręcznego, ustaną i stanie się możliwe spisanie testamentu przez samego spadkodawcę (np. minęła obawa rychłej śmierci i spadkodawcy udało się przeżyć), niniejszy testament straci moc z upływem 6 miesięcy, od ustania tych okoliczności. W takiej sytuacji, spadkodawca powinien spisać osobiście własnoręczny testament.

Co to jest zachowek?

Zachowek to część udziału, jaki dzieci, wnuki, prawnuki, małżonek albo rodzice spadkodawcy otrzymaliby z jego majątku, gdyby nie było testamentu. Oznacza to, że jeśli wymienione osoby zostały pominięte w niniejszym testamencie, będą mogły domagać się od spadkobierców testamentowych wydania im części majątku spadkodawcy (zachowku).

Zachowek wynosi 1/2 udziału albo 2/3 udziału (jeśli uprawniony do zachowku jest trwale niezdolny do pracy albo jest małoletni), jaki przypadłby im z ustawy - zachowek zostanie obliczony, po ujawnieniu całego majątku spadkowego, przez:

• notariusza (w trakcie poświadczania dziedziczenia)
  albo
• sąd (w trakcie postępowania o nabycie spadku).

Notariusz albo sędzia wylicza udziały przysługującego zachowku uprawnionym osobom, a następnie rozdysponowuje majątek spadkodawcy pomiędzy zapisobierców oraz spadkobierców testamentowych, zgodnie z wolą spadkodawcy, wyrażoną w testamencie.

Jakie wymagania należy spełnić przed spisaniem testamentu ustnego?

Aby możliwe było posłużenie się formą ustną testamentu, która stanowi wyjątek od wymogu własnoręcznego spisania testamentu przez spadkodawcę, należy spełnić łącznie następujące wymagania:

• istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo inna szczególna okoliczność (istnieje poważne i nieuchronne ryzyko zatrzymania pracy serca spadkodawcy);
• spadkodawca nie może sam własnoręcznie napisać testamentu (np. z powodu ciężkiego stanu zdrowia);
• przy spadkodawcy znajdują się co najmniej 3 osoby, które mogą być świadkami testamentu ustnego (nie są oni małżonkiem, krewnymi spadkodawcy, potrafią pisać, czytać itd.);
• świadkowie spiszą testament ustny w ciągu roku, a spadkodawca złoży na nim swój podpis.

Spadkodawca może określić treść testamentu według swojej własnej woli - ma w tym względzie całkowitą dowolność. Jeśli jednakże pominął w testamencie jakąś osobę z najbliższej rodziny (dzieci, wnuków, prawnuki, małżonka albo rodzice), może ona po jego śmierci domagać się od spadkobierców testamentowych wydania jej tzw. zachowku.

Kto może sporządzić testament ustny?

Spadkodawcą, sporządzającym testament ustny, może być jedynie osoba fizyczna (prywatna), wobec której istnieje obawa rychłej śmierci albo inne szczególne okoliczności.

Kto nie może być świadkiem testamentu ustnego?

Świadkiem mogą być jedynie osoby fizyczne (prywatne).

Świadkiem testamentu ustnego nie mogą być następujące osoby:

• osoba, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych np. osoba niepełnoletnia lub osoba, wobec której sąd orzekł taką niezdolność ze względu na problemy psychiczne;
• osoba, która jest niewidoma, głucha lub niema;
• osoba, która nie może czytać lub pisać;
• osoba, która nie włada językiem, w którym spadkodawca sporządza testament;
• osoba skazana prawomocnym wyrokiem sądowym za fałszywe zeznania;
• osoba, której w testamencie została przyznana jakaś korzyść;
• małżonek spadkodawcy;
• krewni lub powinowaci pierwszego i drugiego stopnia np. syn, wnuk, zięć;
• osoby pozostające z nią w stosunku przysposobienia.

W jakim czasie należy spisać testament ustny?

Testament ustny należy spisać w ciągu roku od ustnego oświadczenia ostatniej woli przez spadkodawcę.

Testament ustny traci ważność z upływem 6 miesięcy, od ustania obawy rychłej śmierci albo innych szczególnych okoliczności, które uzasadniały sporządzenie testamentu ustnego. W takiej sytuacji spadkodawca powinien sam sporządzić własnoręczny testament.

Co należy zrobić po spisaniu testamentu ustnego?

Świadek, po spisaniu ostatniej woli spadkodawcy, powinien wydrukować testament. Spadkodawca powinien zapoznać się z jego treścią i go podpisać, a następnie przekazać do podpisu co najmniej 2 świadkom.

Spisany testament ustny powinien być przechowywany przez spadkodawcę albo jednego ze świadków. Dobrze jest poinformować przed śmiercią bliskie osoby, o sporządzeniu testamentu ustnego oraz miejscu jego przechowywania.

Testament ustny traci moc z upływem 6 miesięcy od ustania okoliczności (tj. obawy rychłej śmierci spadkodawcy albo szczególnych okoliczności), które uzasadniały niezachowanie formy testamentu własnoręcznego.

Spisany testament nabierze mocy obowiązującej w dniu śmierci spadkodawcy - dlatego po śmierci spadkodawcy testament należy wyjawić przed:

• notariuszem (sporządzającym akt poświadczenia dziedziczenia)
  albo
• sądem (stwierdzającym nabycie spadku).

Czy testament ustny w spisanej formie sporządza się u notariusza?

Nie. Testament ustny w spisanej formie nie wymaga dla swojej ważności sporządzenia go przez notariusza. Wystarczy forma pisemna.

Wyjątkiem jest sytuacja, gdy w skład majątku spadkowego wchodzi nieruchomość - wówczas zamiast sporządzenia testamentu ustnego, wymaga się sporządzenia przez spadkodawcę testamentu w formie aktu notarialnego (przez notariusza).

Czy konieczna jest rejestracja testamentu ustnego w spisanej formie?

Nie. Testamentu ustnego nie rejestruje się w żadnym rejestrze.

W Polsce istnieje substytut rejestru testamentów, utworzony przez Krajową Radę Notarialną, nazwany notarialnym rejestrem testamentów jednakże rejestr ten nie obejmuje testamentu ustnego (dotyczy jedynie testamentów notarialnych i testamentów własnoręcznych).

Czy konieczne jest posiadanie świadków testamentu ustnego w spisanej formie?

Tak. Aby sporządzić testament ustny w spisanej formie wymagana jest:

• obecność 3 świadków - w trakcie ustnego wyrażania ostatniej woli spadkodawcy
  oraz
• podpisu co najmniej 2 świadków pod spisanym testamentem ustnym, którzy byli jednocześnie obecni w dniu ustnego oświadczenia przez spadkodawcę.

Jakie koszty wiążą się z finalizacją testamentu ustnego w spisanej formie?

Spisanie testamentu ustnego nie pociąga za sobą żadnych kosztów. Dopiero postępowanie po śmierci spadkodawcy generuje następujące koszty (w zależności od postępowania spadkowego, według wyboru spadkobiercy):

• koszty taksy notarialnej - w razie przeprowadzenia poświadczenia dziedziczenia przez notariusza;
  albo
• opłaty sądowej - w razie przeprowadzenia sądowego postępowania o nabycie spadku.

Czy można odwołać spisany testament?

Tak. Spadkodawca może w każdej chwili odwołać lub zmienić testament, nawet jeśli został już spisany, a nawet sporządzić nowy, pod warunkiem, że jego ostatnia wola jest zrozumiała.

Jak należy czytać testament?

Najważniejszą zasadą przy interpretacji zapisów testamentowych jest zapewnienie możliwie najpełniejszego urzeczywistnienia woli spadkodawcy.

Co zawiera testament ustny w spisanej formie?

Testament ustny zawiera:

• miejsce i datę ustnego oświadczenia spadkodawcy;
• miejsce i datę spisania testamentu ustnego;
• dane osobowe spadkodawcy;
• przyczynę niemożności sporządzenia własnoręcznego testamentu;
• dane osobowe 3 świadków;
• wskazanie spadkobieców - osób dziedziczących po spadkodawcy;
• oświadczenie o rozeznaniu wagi swoich czynów, o pozostaniu w pełni władz umysłowych, podczas sporządzania testamentu;
• podpis spadkodawcy;
• podpis 2 albo 3 świadków.

Postanowienia nieobowiązkowe:

• wskazanie zapisobierców - konkretnych elementów majątku spadkodawcy, które spadkobiercy powinni wydać zapisobiercom;
• wydziedziczenie osób z najbliższej rodziny, które postępowały wobec spadkodawcy uporczywie, w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, lub dopuściły się względem niego (albo jednej z najbliższych mu osób) umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci, lub uporczywie nie dopełniały względem niego obowiązków rodzinnych; uporczywe uchylały się od płacenia alimentów na rzecz spadkodawcy, stwierdzonych orzeczeniem sądu, ugodą lub umową; uporczywe uchylały się od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcą, w szczególności wynikającego z władzy rodzicielskiej, opieki, sprawowania funkcji rodzica zastępczego, małżeńskiego obowiązku wzajemnej pomocy albo obowiązku wzajemnego szacunku i wspierania się rodzica i dziecka;
• polecenie wykonania czegoś przez spadkobiercę lub zapisobiorcę albo polecenie zaprzestania jakiegoś działania (np. polecenie opieki nad starszą osobą w rodzinie, polecenie kontynuowania nauki, polecenie zaprzestania nadużywania alkoholu itd.) - polecenie nie może wiązać się z elementem majątkowym spadku;
• wskazanie osób(y), które mogą dziedziczyć w razie, gdyby spadkobiercy powołani do dziedziczenia majątku spadkodawcy, na podstawie niniejszego testamentu, nie chcieli lub nie mogli dziedziczyć.

Jakie przepisy mają zastosowanie do testamentu ustnego w spisanej formie?

Możliwość sporządzenia testamentu ustnego regulują przepisy art. 952 i nast. Kodeksu Cywilnego.

Zasadą ogólną prawa spadkowego jest, że zastosowanie znajdują przepisy obowiązujące w chwili śmierci spadkodawcy. Jeśli po jego śmierci, a przed przeprowadzeniem postępowania spadkowego, przepisy zmieniły się, należy nadal stosować regulacje poprzednio obowiązujące.

Jak edytować wzór?

Wypełnij formularz. Dokument jest redagowany na Twoich oczach w miarę podawania odpowiedzi.

Po zakończeniu, otrzymujesz go w formacie Word i PDF. Możesz go edytować i wykorzystać ponownie.