Testament podróżny

Co to jest testament podróżny?

Testament podróżny to dokument sporządzony wyjątkowo, podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym (np. na statku, w samolocie), gdy nie jest możliwe sporządzenie testamentu zwykłego. Spadkodawca oświadcza ustnie wolę rozdysponowania swoim majątkiem, na wypadek śmierci, przed dowódcą statku lub jego zastępcą, w jednoczesnej obecności 2 świadków. Dowódca statku lub jego zastępca spisują natychmiast wolę spadkodawcy, odczytują spisany testament spadkodawcy, po czym każda z wymienionych osób podpisuje się pod treścią testamentu podróżnego.

Testament służy temu, aby spadkodawca mógł postanowić za życia, kto będzie dysponował jego majątkiem po jego śmierci. Testament umożliwia zmianę osób dziedziczących po spadkodawcy oraz proporcji udziałów spadkowych, wobec domyślnego porządku dziedziczenia, który obowiązuje w razie gdyby spadkodawca nie zostawił testamentu. W testamencie można powołać, a jednocześnie pozbawić możliwości otrzymania majątku, wszystkich osób, według woli spadkodawcy.

Jakie są rodzaje testamentów?

Istnieje kilka rodzajów testamentu:

• testament własnoręczny - spisany odręcznie przez spadkodawcę;
• testament notarialny - spisany przez notariusza i wydany w formie odpisu notarialnego. Testament notarialny jest obowiązkowy m.in. gdy zawiera postanowienie dotyczące nieruchomości spadkodawcy;
• testament allograficzny - ustne oświadczenie spadkodawcy, złożone przed wójtem, burmistrzem, prezydentem miasta, starostą, marszałkiem województwa, sekretarzem powiatu lub gminy lub kierownikiem urzędu stanu cywilnego, dokonane w obecności 2 innych świadków, spisane przez wymienione osoby;
• testament ustny - ustne oświadczenie spadkodawcy, złożone wobec 3 świadków, gdy istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo inne szczególne okoliczności uniemożliwiają/utrudniają sporządzenie testamentu własnoręcznego, spisane przez świadków;
• testament podróżny (niniejszy dokument) - ustne oświadczenie spadkodawcy, złożone przed dowódcą statku lub jego zastępcą i 2 innymi świadkami, podczas podróży, na polskim statku morskim lub powietrznym, spisane przez dowódcę statku lub jego zastępcę;
• testament wojskowy - ustne oświadczenie wobec sędziego wojskowego lub 2 świadków, w czasie wojny lub mobilizacji albo w czasie przebywania w niewoli, spisane przez sędziego wojskowego lub świadków.

Jaka jest różnica pomiędzy testamentem własnoręcznym, testamentem ustnym oraz testamentem podróżnym?

Zarówno testament własnoręczny, jak i testament ustny czy testament podróżny (ninieszy dokument) to dokumenty, w których wyrażona jest ostatnia wola spadkodawcy, w szczególności jego decyzje o rozdzieleniu majątku wobec konkretnie wskazanych osób w razie jego śmierci.

Co do zasady spadkodawca, który chce postanowić o rozdzieleniu swojego majątku według własnej woli po swojej śmierci, powinien sporządzić testament własnoręczny, spisując go własnoręcznie na kartce papieru i składając swój podpis. Natomiast zarówno testament ustny, jak i testament podróżny, mogą zostać sporządzone w sytuacjach wyjątkowych, gdy nie jest możliwe sporządzenie testamentu własnoręcznego przez spadkodawcę:

• testament ustny: gdy istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo gdy wskutek szczególnych okoliczności zachowanie formy testamentu własnoręcznego jest niemożliwe lub bardzo utrudnione, przed 3 świadkami;
• testament podróżny: podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym (np. na statku, w samolocie), przed dowódcą statku lub jego zastępcą oraz 2 świadkami.

Jednakże, zarówno testament ustny, jak i testament podróżny, tracą moc z upływem 6 miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu własnoręcznego, chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu. Bieg terminu ulega zawieszeniu przez czas, w ciągu którego spadkodawca nie ma możności sporządzenia własnoręcznego testamentu.

Czy sporządzenie testamentu podróżnego jest obowiązkowe?

Tak, spisanie testamentu jest obowiązkowe. Po tym, jak spadkodawca ustnie wyjawił swoją ostatnią wolę, przed dowódcą statku lub jego zastępcą i 2 innymi świadkami, podczas podróży, na polskim statku morskim lub powietrznym, dowódca statku lub jego zastępca spisuje wyjawione ustnie w jego obecności oświadczenia spadkodawcy - spadkodawca oraz wszystkie wymienione osoby muszą podpisać spisany testament podróżny.

Jeżeli spisanie testamentu podróżnego nie jest możliwe, można sporządzić testament ustny.

Co to jest zachowek?

Zachowek to część udziału, jaki dzieci, wnuki, prawnuki, małżonek albo rodzice spadkodawcy otrzymaliby z majątku spadkodawcy, gdyby nie było testamentu. Oznacza to, że jeśli wymienione osoby zostały pominięte w niniejszym testamencie, będą mogły domagać się od spadkobierców testamentowym wydania im części majątku spadkodawcy (zachowku).

Zachowek wynosi 1/2 udziału albo 2/3 udziału (jeśli uprawniony do zachowku jest trwale niezdolny do pracy albo jest małoletni), jaki przypadłby im z ustawy - zachowek zostanie obliczony, po ujawnieniu całego majątku spadkowego, przez:

• notariusza (w trakcie poświadczania dziedziczenia)
  albo
• sąd (w trakcie postępowania o stwierdzenie nabycia spadku).

Notariusz albo sędzia wylicza udziały przysługującego zachowku uprawnionym osobom, a następnie rozdysponowuje majątek spadkodawcy pomiędzy zapisobierców oraz spadkobierców testamentowych, zgodnie z wolą spadkodawcy, wyrażoną w testamencie.

Jakie wymagania należy spełnić przed spisaniem testamentu podróżnego?

Aby możliwe było sporządzenie testamentu podróżnego, należy spełnić łącznie następujące wymagania:

• spadkodawca odbywa podróż na polskim statku morskim albo powietrznym;
• spadkodawca nie może sam własnoręcznie napisać testamentu;
• przy spadkodawcy znajduje się dowódca statku lub jego zastępca i 2 innych świadków, którzy mogą być świadkami testamentu ustnego (nie są oni małżonkiem, krewnymi spadkodawcy, potrafią pisać, czytać itd.);
• dowódca statku albo jego zastępca spisze testament podróżny, pod którym podpisze się spadkodawca, dowódca/zastępca oraz 2 świadków.

Spadkodawca może określić treść testamentu według własnej woli - ma w tym względzie całkowitą dowolność. Jeśli jednakże pominął w testamencie osobę z najbliższej rodziny (dzieci, wnuki, prawnuki, małżonka albo rodziców), może ona po jego śmierci domagać się od spadkobierców testamentowych wydania jej zachowku.

Kto może sporządzić testament podróżny?

Spadkodawcą, sporządzającym testament podróżny, może być jedynie osoba fizyczna (prywatna), podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym.

Kto może być świadkiem testamentu podróżnego?

Świadkiem testamentu podróżnego mogą być jedynie osoby fizyczne (prywatne).

Świadkiem testamentu podróżnego nie mogą być następujące osoby:

• osoba, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych np. osoba niepełnoletnia lub osoba, wobec której sąd orzekł taką niezdolność, ze względu na problemy psychiczne;
• osoba, która jest niewidoma, głucha lub niema;
• osoba, która nie może czytać lub pisać;
• osoba, która nie włada językiem, w którym spadkodawca sporządza testament;
• osoba skazana prawomocnym wyrokiem sądowym za fałszywe zeznania;
• osoba, której w testamencie została przyznana jakaś korzyść;
• małżonek spadkodawcy;
• krewni lub powinowaci pierwszego i drugiego stopnia np. syn, wnuk, zięć;
• osoby adoptowane przez spadkodawcę.

W jakim czasie należy spisać testament podróżny?

Testament podróżny sporządza się natychmiast po jego ustnym oświadczeniu przez spadkodawcę - dowódca statku albo jego zastępca spisują testament podróżny, pod którym podpisy składają:

• spadkodawca;
• dowódca/zastępca dowódcy statku;
• 2 świadków.

Co należy zrobić po spisaniu testamentu podróżnego?

Dowódca statku albo jego zastępca, po spisaniu testamentu podróżnego, powinien go odczytać spadkodawcy, a następnie pod treścią testamentu podróżnego podpisy złożą:

• spadkodawca;
• dowódca statku albo jego zastępca;
• 2 świadków.

Podpisany testament podróżny powinien być przechowywany przez spadkodawcę albo jednego ze świadków. Nabierze on mocy obowiązującej w dniu śmierci spadkodawcy. Wówczas, istnienie testamentu należy wyjawić przed:

• notariuszem (sporządzającym akt poświadczenia dziedziczenia)
  albo
• sądem (stwierdzającym nabycie spadku).

 

Czy testament podróżny sporządza się u notariusza?

Nie. Testament podróżny wystarczy sporządzić na piśmie - nie wymaga się formy aktu notarialnego.

Czy konieczna jest rejestracja testamentu podróżnego?

Nie. Testamentu podróżnego nie trzeba rejestrować w żadnym rejestrze.

W Polsce istnieje substytut rejestru testamentów, utworzony przez Krajową Radę Notarialną, nazwany Notarialnym Rejestrem Testamentów, jednakże rejestr ten nie obejmuje testamentu podróżnego (dotyczy on jedynie testamentów notarialnych i własnoręcznych).

Czy konieczne jest posiadanie świadków testamentu podróżnego?

Tak. Aby sporządzić testament podróżny, poza dowódcą statku albo jego zastępcą, wymagana jest obecność 2 świadków.

Jakie koszty wiążą się z finalizacją testamentu podróżnego?

Spisanie testamentu podróżnego nie pociąga za sobą żadnych kosztów.

Dopiero postępowanie po śmierci spadkodawcy generuje następujące koszty (w zależności od postępowania spadkowego, według wyboru spadkobiercy):

• koszty taksy notarialnej - w razie przeprowadzenia poświadczenia dziedziczenia przez notariusza;
  albo
• opłaty sądowej - w razie przeprowadzenia sądowego postępowania stwierdzającego nabycie spadku.

Czy można odwołać testament podróżny?

Tak. Spadkodawca może w każdej chwili odwołać lub zmienić testament, nawet jeśli został już spisany, a nawet sporządzić nowy, pod warunkiem, że jego ostatnia wola jest zrozumiała.

Jak należy czytać testament?

Najważniejszą zasadą przy interpretacji zapisów testamentowych jest zapewnienie możliwie najpełniejszego urzeczywistnienia woli spadkodawcy.

Co zawiera testament podróżny?

Testament podróżny zawiera:

• miejsce i datę sporządzenia testamentu na polskim statku;
• dane osobowe spadkodawcy;
• dane osobowe dowódcy statku/jego zastępcy;
• dane osobowe 2 świadków;
• wskazanie spadkobieców - osób dziedziczących po spadkodawcy;
• oświadczenie o rozeznaniu wagi swoich czynów, o pozostaniu w pełni władz umysłowych, podczas sporządzania testamentu;
• podpis spadkodawcy, dowódcy statku/zastępcy i 2 świadków.

Postanowienia nieobowiązkowe:

• wskazanie zapisobierców - osób, które otrzymają konkretne przedmioty z majątku spadkodawcy, które spadkobiercy powinni wydać zapisobiercom;
• wydziedziczenie osób z najbliższej rodziny, które postępowały wobec spadkodawcy uporczywie, w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego lub dopuściły się względem niego (albo jednej z najbliższych mu osób) umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci, lub uporczywie nie dopełniały względem niego obowiązków rodzinnych; uporczywe uchylały się od płacenia alimentów na rzecz spadkodawcy, stwierdzonych orzeczeniem sądu, ugodą lub umową; uporczywe uchylały się od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcą, w szczególności wynikającego z władzy rodzicielskiej, opieki, sprawowania funkcji rodzica zastępczego, małżeńskiego obowiązku wzajemnej pomocy albo obowiązku wzajemnego szacunku i wspierania się rodzica i dziecka;
• polecenie wykonania czegoś przez spadkobiercę lub zapisobiorcę albo polecenie zaprzestania konkretnego działania (np. polecenie opieki nad starszą osobą w rodzinie, polecenie kontynuowania nauki, polecenie zaprzestania nadużywania alkoholu itd.) - polecenie nie może wiązać się z elementem majątkowym spadku;
• wskazanie osób, które mogą dziedziczyć w razie, gdyby spadkobiercy powołani do dziedziczenia majątku spadkodawcy, na podstawie niniejszego testamentu, nie chcieli lub nie mogli dziedziczyć.

Jakie przepisy mają zastosowanie do testamentu podróżnego?

Testament podróżny regulują przepisy art. 953 i nast. Kodeksu Cywilnego.

Należy również pamiętać, że zastosowanie mają przepisy obowiązujące w chwili śmierci testatora. Jeśli po jego śmierci, a przed przeprowadzeniem postępowania spadkowego, przepisy zmieniły się, należy nadal stosować regulacje poprzednio obowiązujące.

Jak edytować wzór?

Wypełnij formularz. Dokument jest redagowany na Twoich oczach w miarę podawania odpowiedzi.

Po zakończeniu, otrzymujesz go w formacie Word i PDF. Możesz go edytować i wykorzystać ponownie.