Darowizna

Co to jest darowizna?

Darowizna to dokument, w ramach którego darczyńca przenosi nieodpłatnie, na własność obdarowanego, określoną sumę pieniędzy, konkretne przedmioty albo nieruchomości, kosztem swojego majątku, co prowadzi do wzbogacenia się obdarowanego. Umowa darowizny nie jest umową wzajemną - oznacza to, że obdarowany nie musi się do niczego zobowiązywać aby uzyskać darowiznę. Umowę darowizny muszą podpisać obie strony: zarówno darczyńca, jak i obdarowany.

Obdarowany powinien zapłacić podatek od darowizny po jej otrzymaniu, chyba że należy grupy osób zwolnionych od podatku od darowizny (małżonek, dzieci, wnuki, rodzice, dziadkowie, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha). Darowizna może dotyczyć zarówno sfery życia prywatnego (np. darowizna na rzecz znajomego bądź członka rodziny), jak również sfery zawodowej (np. darowizna spółki na rzecz fundacji).

Niniejsza umowa darowizny nie ma zastosowania, jeśli dotyczy darowizny nieruchomości - wówczas należy udać się do notariusza.

Jakie istnieją rodzaje darowizny?

Darowizna może dotyczyć:

• sumy pieniężnej (darowizna jednorazowa albo powtarzalna);
• określonego przedmiotu np. meble, rzeźba;
• nieruchomości np. lokal, grunt - niniejsza umowa nie będzie wystarczająca - należy udać się do notariusza.

Czy sporządzenie darowizny jest obowiązkowe?

Nie. Jeśli darowizna dotyczy przekazania pieniędzy lub konkretnych przedmiotów można ją sporządzić w dowolnej formie. Spisana umowa potwierdza wzajemne zobowiązania stron i może być pomocna w razie potencjalnego sporu stron. Może również stanowić dowód przed sądem, w razie naruszenia interesów stron.

Sporządzenie darowizny jest obowiązkowe jeśli przedmiotem darowizny jest przekazanie własności lub ograniczonego prawa rzeczowego lokalu, domu, gruntu - wówczas wymaga się sporządzenia aktu notarialnego przez notariusza.

Kto może sporządzić darowiznę?

Darowizna to umowa zawierana pomiędzy darczyńcą i obdarowanym, którymi mogą być zarówno osoby fizyczne (prywatne), jak i podmioty zorganizowane (np. przedsiębiorca indywidualny, spółka handlowa, stowarzyszenie, fundacja, instytucja publiczna itd.).

W imieniu spółki handlowej zwykle darowiznę powinny zawrzeć 2 umocowane przez spółkę osoby, zgodnie z zasadami reprezentacji, określonymi w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Kto nie może sporządzić darowizny?

Darowizny nie może sporządzić:

• dziecko, które nie ukończyło 13 roku życia;
• osoba ubezwłasnowolniona całkowicie;
• dziecko, które ukończyło 13 lat, ale nie jest jeszcze pełnoletnie (chyba że uzyskało zgodę przedstawiciela ustawowego);
• osoba ubezwłasnowolniona częściowo (chyba, że uzyskała zgodę swojego przedstawiciela ustawowego).

Co należy zrobić po sporządzeniu darowizny?

Darowiznę pieniędzy lub konkretnych przedmiotów można sporządzić w dowolnej formie. Darowiznę sporządza się w 2 egzemplarzach. Każda ze stron powinna ją podpisać odręcznie albo elektronicznie, a następnie zachować po 1 egzemplarzu podpisanej umowy, we własnej dokumentacji.

Fakt otrzymania darowizny należy zgłosić do urzędu skarbowego właściwego dla miejsca zamieszkania obdarowanego. Zgłoszenie to należy dokonać na druku SD-Z2 oraz zapłacić podatek od darowizny. Małżonek, dzieci, wnuki, rodzice, dziadkowie, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha zostaną zwolnieni od podatku od darowizn, jeśli:

• zgłoszą nabycie darowizny naczelnikowi urzędu skarbowego w miejscu zamieszkania obdarowanego;
• w terminie 6 miesięcy od dnia otrzymania darowizny.

Ile wynosi podatek od darowizny?

Podatek od darowizny wynosi:

• 3% gdy obdarowanym jest małżonek, dzieci, wnuki, rodzice, dziadkowie, pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha i teściowie (jeśli darowizna nie przekracza wartości 10 278 zł, jeśli przekracza - stosuje się progresywny podatek);
• 7% gdy obdarowanym są dzieci i wnuki rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, dzieci, wnuki i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych (jeśli darowizna nie przekracza wartości 10 278 zł, jeśli przekracza - stosuje się progresywny podatek);
• 12% dla inny osób lub podmiotów (jeśli darowizna nie przekracza wartości 10 278 zł, jeśli przekracza - stosuje się progresywny podatek).

Małżonek, dzieci, wnuki, rodzice, dziadkowie, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha zostaną zwolnieni od podatku od darowizn, jeśli:

• zgłoszą nabycie darowizny naczelnikowi urzędu skarbowego właściwego dla miejsca zamieszkania obdarowanego;
• w terminie 6 miesięcy od dnia otrzymania darowizny.

Czy konieczne jest sporządzenie darowizny przez notariusza?

Nie. Darowizny, która dotyczy przekazania pieniędzy lub konkretnych przedmiotów, nie trzeba sporządzać przez notariusza - umowa darowizny zawarta w dowolnej formie staje się ważna, jeżeli została ona spełniona.

Wyjątek stanowi przekazanie obdarowanemu lokalu, domu, działki lub innej nieruchomości, której własność przenosi się w formie aktu notarialnego - trzeba ją sporządzić w formie aktu notarialnego, gdyż darowizna nieruchomości w innej formie, niż akt notarialny, będzie nieważna.

Jakie koszty wiążą się z finalizacją darowizny?

Obdarowany powinien zgłosić fakt otrzymania darowizny do urzędu skarbowego właściwego dla miejsca zamieszkania obdarowanego (druk SD-Z2) oraz zapłacić podatek od darowizn:

• 3% gdy obdarowanym jest małżonek, dzieci, wnuki, rodzice, dziadkowie, pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha i teściowie (jeśli darowizna nie przekracza wartości 10 278 zł, jeśli przekracza - stosuje się progresywny podatek);
• 7% gdy obdarowanym są dzieci i wnuki rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, dzieci, wnuki i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych (jeśli darowizna nie przekracza wartości 10 278 zł, jeśli przekracza - stosuje się progresywny podatek);
• 12% dla inny osób lub podmiotów (jeśli darowizna nie przekracza wartości 10 278 zł, jeśli przekracza - stosuje się progresywny podatek).

Małżonek, dzieci, wnuki, rodzice, dziadkowie, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha zostaną zwolnieni od podatku od darowizn, jeśli:

• zgłoszą nabycie darowizny naczelnikowi urzędu skarbowego właściwego dla miejsca zamieszkania obdarowanego;
• w terminie 6 miesięcy od dnia otrzymania darowizny.

Co powinna zawierać darowizna?

Darowizna powinna zawierać:

• oznaczenie stron umowy;
• określenie przedmiotu darowizny;
• wskazanie daty wykonania darowizny;
• podpisy stron.

Ponadto, darczyńca może w umowie zawrzeć zobowiązanie obdarowanego np. polecenie w zakresie sposobu wykorzystania darowizny jak i wykonania konkretnego świadczenia na rzecz osoby trzeciej.

Jakie przepisy mają zastosowanie do darowizny?

Darowizna została uregulowana w art. 888 i nast. Kodeksu Cywilnego.

Przyjęcie darowizny nie stanowi czynności zobowiązującej, ani rozporządzającej - jeśli więc obdarowanym jest małoletni, może on przyjąć darowiznę bez zgody swoich przedstawicieli ustawowych (Komentarz do art. 888 Kodeksu Cywilnego T. III pod red. Gutowskiego 2022, wyd. 3/Mularski).

W przypadku małoletniego, pozbawionego zdolności do czynności prawnych (dzieci poniżej 13 roku życia albo osoby ubezwłasnowolnione całkowicie), przyjęcie darowizny przez jego przedstawiciela ustawowego nie będzie mogło być kwalifikowane jako przekraczające zakres zwykłego zarządu majątkiem małoletniego (Komentarz do art. 888 Kodeksu Cywilnego T. III pod red. Gutowskiego 2022, wyd. 3/Mularski).

Podatek od spadków wynika z ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1837, ze zm.).

Jak edytować wzór?

Wypełnij formularz. Dokument jest redagowany na Twoich oczach w miarę podawania odpowiedzi.

Po zakończeniu, otrzymujesz go w formacie Word i PDF. Możesz go edytować i wykorzystać ponownie.