Wniosek o ubezwłasnowolnienie całkowite

Co to jest wniosek o ubezwłasnowolnienie całkowite?

Wniosek o ubezwłasnowolnienie całkowite to pismo, składane do sądu okręgowego, w którym wnioskodawca prosi sąd o pozbawienie zdolności do czynności prawnych (np. zawierania umów) krewnego lub małżonka, który nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. Nieumiejętność kierowania swoim postępowaniem jest zwykle spowodowana chorobą psychiczną, niedorozwojem umysłowym albo innego rodzaju zaburzeniem psychicznym, w szczególności pijaństwem lub narkomanią. Celem ubezwłasnowolnienia jest ochrona interesów osoby, która ma być ubezwłasnowolniona, a nie innych osób. Nie będzie ona mogła dokonywać żadnych czynności sama - to opiekun, ustanowiony przez sąd, będzie działał w jej imieniu.

W razie złożenia wniosku o ubezwłasnowolnienie całkowite sąd nie może orzec ubezwłasnowolnienia częściowego.

Jakie istnieją rodzaje wniosku o ubezwłasnowolnienie?

Wyróżnia się:

• wniosek o ubezwłasnowolnienie całkowite - jest on składany do sądu, gdy krewny, którego wniosek dotyczy, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. Jest to najbardziej drastyczna forma ingerencji w strefę dóbr osobistych człowieka i jego praw, polegająca na pozbawieniu czynności prawnych człowieka. Oznacza to niemożność nabywania praw w drodze czynności prawnych i zaciągania zobowiązań we własnym imieniu i na własny rachunek (np. zawierania umów). Nie oznacza to ograniczenia możliwości bycia podmiotem praw i obowiązków, lecz dotyczy sposobu ich nabywania;
• wniosek o ubezwłasnowolnienie częściowe - jest on składany do sądu, gdy krewny jest w stanie kierować swoim postępowaniem, ale z powodu różnych zaburzeń potrzebuje pomocy innej osoby do załatwiania niektórych, bardziej złożonych spraw.

Czy spisanie wniosku jest obowiązkowe?

Tak. Sporządzenie na piśmie wniosku o ubezwłasnowolnienie całkowite jest obowiązkowe wówczas, gdy osoba, której wniosek dotyczy nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. Celem wniosku jest ochrona interesów osoby, która ma być ubezwłasnowolniona.

Kto może sporządzić wniosek?

Wniosek jest sporządzany przez wnioskodawcę. Dotyczy on ubezwłasnowolnienia całkowitego uczestnika.

Wnioskodawcą może być:

• żona lub mąż osoby ubezwłasnowalnianej;
• krewny osoby ubezwłasnowalnianej w linii prostej (np. matka, ojciec, dziadek, babcia, syn, córka);
• rodzeństwo (siostra lub brat);
• przedstawiciel ustawowy osoby ubezwłasnowalnianej;
• Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka lub prokurator;
• osoba, która ma być ubezwłasnowolniona.

Uczestnik będzie przesłuchiwany w obecności biegłych lekarzy (m.in. psychologów, psychiatrów i neurologów). Uczestnikiem może być osoba, która:

• ma co najmniej 13 lat;
• nie potrafi kierować własnym postępowaniem;
• niemożność kierowania własnym postępowaniem jest spowodowana zaburzeniami psychicznymi (m.in.: chorobą psychiczną, niedorozwojem umysłowym oraz pijaństwem, narkomanią itd.).

Co należy zrobić po sporządzeniu wniosku?

Wniosek można wnieść w formie pisemnej lub elektronicznej (z kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym), za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Przed złożeniem wniosku do sądu należy wnieść opłatę sądową w wysokości 100 zł.

Wniosek sporządzany w formie pisemnej należy wydrukować w 3 egzemplarzach i odręcznie podpisać. Wszystkie załączniki potwierdzające zaburzenia psychiczne oraz związek łączący wnioskodawcę z osobą ubezwłasnowolnioną, jak też dowód dokonania opłaty sądowej należy dołączyć do wniosku w 3 egzemplarzach.

Wniosek należy złożyć do sądu okręgowego, który znajduje się najbliżej miejsca zamieszkania osoby ubezwłasnowalnianej, a w braku miejsca zamieszkania – sąd okręgowy znajdujący się najbliżej miejsca jej pobytu. Ubezwłasnowolnienie całkowite następuje, po przeprowadzeniu postępowania sądowego, w wyniku uprawomocnienia się postanowienia sądu okręgowego.

Co należy dołączyć do wniosku?

Do wniosku o ubezwłasnowolnienie całkowite należy dołączyć:

• świadectwo lekarskie, wydane przez lekarza psychiatrę o stanie psychicznym osoby ubezwłasnowalnianej;
• alternatywnie opinię psychologa o stopniu niepełnosprawności umysłowej tej osoby;
• (w razie pijaństwa) zaświadczenie poradni przeciwalkoholowej;
• (w razie narkomanii) zaświadczenie poradni leczenia uzależnień;
• dowód wniesienia opłaty sądowej od wniosku (100 zł);
• 2 odpisy wniosku (kopie).

Czy wniosek sporządza się w formie aktu notarialnego?

Nie. Wniosek o ubezwłasnowolnienie całkowite sporządza się w formie pisemnej albo elektronicznej (z kwalifikowanym podpisem elektronicznym).

Oznacza to, że wniosek o ubezwłasnowolnienie całkowite nie wymaga dla swojej ważności sporządzenia w formie aktu notarialnego.

Jakie koszty wiąża się z finalizacją wniosku?

Koszt wniesienia wniosku do sądu o ubezwłasnowolnienie całkowite to konieczność poniesienia opłaty sądowej w wysokości 100 zł.

Jak wygląda przebieg postępowania sądowego w sprawie ubezwłasnowolnienia całkowitego?

Wniosek rozstrzyga sąd okręgowy, w składzie 3 sędziów. W trakcie postępowania sąd wysłuchuje osobę ubezwłasnowalnianą w obecności biegłego psychologa oraz - w zależności od stanu zdrowia osoby, która ma być wysłuchana - biegłego lekarza psychiatry lub neurologa oraz przeprowadza pozostałe dowody.

Sąd może umieścić osobę, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie w zakładzie leczniczym pod obserwację, jak również zobowiązać osoby, pozostające we wspólnocie domowej z osobą ubezwłasnowalnianą, do złożenia wykazu majątku, należącego do tej osoby.

Ubezwłasnowolnienie następuje po uprawomocnieniu się postanowienia, wydanego przez Sąd Okręgowy.

Jakie są konsekwencje ubezwłasnowolnienia całkowitego?

Gdy sąd okręgowy uzna, że ubezwłasnowolnienie całkowite jest konieczne, ustanowi opiekuna dla osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie. Nie dotyczy to jednak osób, które pozostają jeszcze pod władzą rodzicielską, bo funkcję opiekuna pełni wówczas rodzic.

Czynność prawna osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie, która dokona jej samodzielnie (np. zawrze umowę) będzie nieważna. Osoba ubezwłasnowolniona całkowicie może jedynie samodzielnie dokonywać czynności w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego, takich jak bieżące zakupy, korzystanie z drobnych usług itd., chyba że pociąga to za sobą jej rażące pokrzywdzenie.

Jakie są kary za złożenie wniosku w złej wierze lub lekkomyślnie?

Wnioskodawca, który zgłosił wniosek o ubezwłasnowolnienie w złej wierze lub lekkomyślnie, podlega karze grzywny. Złożenie wniosku w złej wierze lub lekkomyślnie oznacza, że wnioskodawca zdawał sobie sprawę, że nie ma podstaw do ubezwłasnowolnienia i złożył wniosek mimo to, zwykle aby zaszkodzić albo dokuczyć uczestnikowi.

Złożenie wniosku w złej wierze lub lekkomyślnie oznacza, że wnioskodawca zdawał sobie sprawę, że nie ma podstaw do ubezwłasnowolnienia i złożył wniosek mimo to, zwykle aby zaszkodzić albo dokuczyć uczestnikowi.

Co powinien zawierać wniosek o ubezwłasnowolnienie?

Wniosek o ubezwłasnowolnienie całkowite powinien zawierać:

• oznaczenie sądu okręgowego, do którego zostanie złożony;
• oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresów wnioskodawcy i uczestnika;
• numery PESEL lub NIP wnioskodawcy i uczestnika;
• (jeśli dotyczy) numer KRS wnioskodawcy;
• dokładne określenie żądania;
• przytoczenie okoliczności faktycznych, uzasadniających żądanie;
• wskazanie świadków, biegłych lub innych dowodów;
• zaproponowanie doradcy tymczasowego dla osoby ubezwłasnowalnianej;
• podpis wnioskodawcy.

Jakie przepisy mają zastosowanie do wniosku?

Podstawę prawną ubezwłasnowolnienia całkowitego stanowi art. 13 § 1 Kodeksu Cywilnego.

Postępowanie sądowe dotyczące ubezwłasnowolnienia wynika z art. 544 i nast. Kodeksu Postępowania Cywilnego.

Wysokość opłaty sądowej od wniosku wynika z art. 23 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Kara za wniesienie wniosku o ubezwłasnowolnienie w złej wierze lub lekkomyślnie wynika z art. 545 § 4 Kodeksu Postępowania Cywilnego.

Możliwość złożenia wniosku o ubezwłasnowolnienie przez osobę, która ma być ubezwłasnowolniona wynika z uchw. SN z 28 września 2016 r., III CZP 38/16 - jest to jednakże w doktrynie nadal kwestia sporna.

Jak edytować wzór?

Wypełnij formularz. Dokument jest redagowany na Twoich oczach w miarę podawania odpowiedzi.

Po zakończeniu, otrzymujesz go w formacie Word i PDF. Możesz go edytować i wykorzystać ponownie.