11 październik 2022
11 październik 2022
Ocena
4,5 - 1 głos
Prosta Spółka Akcyjna (PSA) to nowa forma działalności, wprowadzona do Kodeksu Spółek Handlowych ustawą z dnia 19 lipca 2019 r., która weszła w życie 1 lipca 2021 r. Motorem napędowym tej nowej konstrukcji gospodarczej było dostrzeżenie potencjału przedsięwzięć opartych o nowoczesne technologie we współczesnej gospodarce. Zauważono, że coraz większe znaczenie w aktualnym obrocie gospodarczym ma kapitał ludzki – nowatorskie rozwiązania technologiczne na wczesnych etapach rozwoju, innowacyjność i przedsiębiorczość. Rok po wejściu w życie przepisów o PSA, Minister Rozwoju i Technologii poinformował, że na prowadzenie biznesu w formie Prostej Spółki Akcyjnej zdecydowało się ponad 800 przedsiębiorców.
Czy wiesz, że...
1 lipca 2022 r. Minister Rozwoju i Technologii podsumował pierwszy rok funkcjonowania PSA, w następujących słowach: "Zaprojektowaliśmy PSA z myślą o polskich startupach. Wsłuchaliśmy się w głosy młodych firm, poszukujących niszy rynkowej, opartych na innowacyjnych pomysłach, nowoczesnych technologiach oraz kapitale ludzkim. Wspierając działalność innowacyjną, chcemy zatrzymać w Polsce nowe przedsięwzięcia, a także przyciągnąć te zagraniczne. Naszym celem jest to, by startupy tworzone przez polskich inwentorów były rejestrowane pod polskim prawem i nie musiały przenosić swych siedzib do innych krajów, nawet jeśli znajdą inwestora zagranicznego".
Tak jak spółka z o.o. czy spółka akcyjna, PSA jest spółką kapitałową. Przed wprowadzeniem tej formy działalności do polskiego prawa, przewagę na rynku start-upów stanowiły sp. z o.o. (72%). Tłumaczy się to chęcią ograniczenia osobistej odpowiedzialności wspólników, przy jednoczesnym uwzględnieniu stosunkowo niskich wymogów formalnych i finansowych, związanych z założeniem spółki, zwłaszcza w porównaniu ze spółką akcyjną. Jednakże wskazywano jednocześnie na pewne deficyty sp. z o.o. - pomimo jej ogromnej popularności w środowisku start-upowym, sp. z o.o. nie jest ze swej istoty dostosowana do przedsięwzięć o charakterze innowacyjnym.
Czy wiesz, że...
W uzasadnieniu do projektu ustawy dotyczącej PSA można znaleźć m.in. następujace argumenty na temat zalet prostej spółki akcyjnej:
"PSA dopuszcza nowe kategorie wkładów na pokrycie obejmowanych praw członkowskich, a z drugiej strony, nowoczesny mechanizm ochrony wierzycieli spółki, odstępujący od konstrukcji kapitału zakładowego, na rzecz elastycznych ograniczeń wypłat na rzecz akcjonariuszy, uwzględniających zarówno wielkość zagregowanego zadłużenia spółki, jak i stopień jej wypłacalności. Przed utworzeniem PSA, w polskich przepisach brak było możliwości zbudowania biznesu, opartego wyłącznie na pomyśle czy wiedzy, bez wniesienia wkładu zbywalnego (pieniężnego lub niepieniężnego), co wpływało na stosunkowo duży odsetek start-upów, które prowadzone były w formie jednoosobowej działalności gospodarczej lub w ramach działalności niezarejestrowanej".
Prosta spółka akcyjna może być utworzona przez jedną albo więcej osób, w każdym celu prawnie dopuszczalnym. Akcjonariuszem, zawiązującym spółkę nie może być wyłącznie jednoosobowa spółka z o.o. W niniejszym przewodniku prawnym przypomnimy o czym należy pamiętać, aby założyć Prostą Spółkę Akcyjną. Samo bowiem sporządzenie projektu umowy spółki nie jest wystarczające, aby spółka mogła w pełni funkcjonować jako zarejestrowany i pełnoprawny podmiot gospodarczy na rynku Polskim.
Pierwszym krokiem w celu utworzenia Prostej Spółki Akcyjnej jest napisanie umowy spółki.
Zgodnie z art. 300[5] Kodeksu Spółek Handlowych umowa spółki powinna zawierać następujące informacje:
Umowa PSA powinna być zawarta w formie aktu notarialnego (poniżej: A/) lub za pomocą platformy S24 (poniżej: B/) - rejestracja za pomocą platformy S24 jest możliwa dla spółek w których wszystkie wkłady są wkładami pieniężnymi.
A/ Założenie spółki w formie aktu notarialnego to koszt następujący:
B/ Założenie spółki przy wykorzystaniu wzorca umowy wymaga wypełnienia formularza umowy, udostępnionego w systemie teleinformatycznym i opatrzenia umowy kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym oraz pokrycia akcji pierwszej emisji wyłącznie w postaci wkładów pieniężnych. Założenie spółki za pośrednictwem platformy S24 to koszt następujący:
Czy wiesz, że...
Art. 52 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
1. Opłatę stałą w kwocie 500 złotych pobiera się od wniosku o zarejestrowanie podmiotu w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
2. Opłatę stałą w kwocie 250 złotych pobiera się od wniosku o zarejestrowanie w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym spółki jawnej, spółki komandytowej, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz prostej spółki akcyjnej, których umowy zostały zawarte przy wykorzystaniu wzorców umowy udostępnionych w systemie teleinformatycznym.
§ 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie wydawania i rozpowszechniania Monitora Sądowego i Gospodarczego
1. Opłata za zamieszczenie w Monitorze ogłoszenia lub obwieszczenia o wpisie do Krajowego Rejestru Sądowego, o ile jego ogłoszenie podlega opłacie, jest stała i wynosi 100 zł. [...]
Art. 5 Kodeksu Spółek Handlowych
§ 1. Dokumenty i informacje o spółce kapitałowej oraz spółce komandytowo-akcyjnej wymagają ogłoszenia lub złożenia dokumentu lub informacji do sądu rejestrowego, z uwzględnieniem przepisów o Krajowym Rejestrze Sądowym. [...]
§ 3. Wymagane przez prawo ogłoszenia pochodzące od spółki są publikowane w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, chyba że ustawa stanowi inaczej. Umowa spółki albo statut może nałożyć obowiązek ogłoszenia również w inny sposób.
Prostą spółkę akcyjną charakteryzuje swoboda w kształtowaniu wzajemnych relacji między akcjonariuszami oraz swoboda w kształtowaniu systemu zarządzania spółką. Oznacza to, że akcjonariusze mają do wyboru powołać jedynie radę dyrektorów (tzw. model monistyczny) albo tradycyjny model (znany ze sp. z o.o. i S.A.) tj. zarząd z (fakultatywną) radą nadzorczą (tzw. model dualistyczny).
Czy wiesz, że...
Art. 300[52] Kodeksu Spółek Handlowych
§ 1. W spółce ustanawia się zarząd albo radę dyrektorów.
§ 2. Umowa spółki może przewidywać, że oprócz ustanowienia zarządu w spółce należy również ustanowić radę nadzorczą.
§ 3. Ilekroć w przepisach niniejszego oddziału mowa jest o organie, należy przez to rozumieć odpowiednio zarząd, radę nadzorczą albo radę dyrektorów.
Model monistyczny zakłada, że prowadzenie spraw spółki, reprezentację spółki, jak też nadzór nad prowadzeniem jej spraw sprawuje jeden organ, nazwany radą dyrektorów (art. 500[52] § 1 Kodeksu Spółek Handlowych). Rada ta może działać jednoosobowo lub kolegialnie - przed zarejestrowaniem spółki należy wybrać członków tego organu. W przypadku powołania rady dyrektorów, nie jest możliwe ustanowienie w spółce rady nadzorczej, gdyż rada dyrektorów skupia w sobie zarówno kompetencje zarządcze, jak i nadzorcze.
Model dualistyczny to klasyczny model, działający w Polsce w pozostałych spółkach kapitałowych. Zakłada on, że prowadzenie spraw spółki oraz jej reprezentacja na zewnątrz należy do zarządu (500[52] § 2 Kodeksu Spółek Handlowych), natomiast sprawy nadzorcze spółki mogą być powierzone radzie nadzorczej - jeśli spółka zdecyduje się ją powołać (brak obowiązku, bez względu na wielkość spółki lub dochody). Fakultatywność rady nadzorczej w PSA to zaleta dla początkujących spółek, start-upów, gdyż brak tego organu minimalizuje koszty działalności spółki - szczególnie ważne w pierwszej fazie jej istnienia. Przed zarejestrowaniem spółki w rejestrze, należy wybrać członków zarządu oraz rady nadzorczej (jeśli została powołana).
Kolejnym krokiem w tworzeniu Prostej Spółki Akcyjnej jest obowiązek wniesienia wkładów do spółki. Mogą być to wkłady kapitałowe (pieniężne lub niepieniężne) lub wkłady niekapitałowe (tzw. kapitał ludzki np. świadczenie usług dla spółki). Wkłady nie muszą być wniesione przed zarejestrowaniem spółki w rejestrze (w przeciwieństwie do pozostałych spółek kapitałowych) - mogą one być wniesione do spółki w ciągu 3 lat od dnia zarejestrowania spółki w KRS.
Czy wiesz, że...
Art. 300[9] Kodeksu Spółek Handlowych
§ 1. Wkłady powinny zostać wniesione do spółki w całości w ciągu trzech lat od dnia wpisu spółki do rejestru.
§ 2. Zarząd podejmuje niezwłocznie uchwałę stwierdzającą wniesienie w całości wkładu przez akcjonariusza.
§ 3. Wkłady wniesione do spółki powinny być zaliczane równomiernie na pokrycie wszystkich akcji akcjonariusza, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.
Umowa spółki może przewidywać konkretne terminy wniesienia wkładów przez każdego z akcjonariuszy PSA, przy zachowaniu limitu czasowego 3 lat, od daty rejestracji spółki.
Akcje, warranty subskrypcyjne i inne tytuły uczestnictwa w dochodach lub podziale majątku spółki nie mają formy dokumentu. Akcje P.S.A. nie posiadają wartości nominalnej, nie stanowią części kapitału akcyjnego i są niepodzielne. Handel akcjami dokonuje się w sposób dowolny, można sprzedać akcję nawet w formie emaila. Jedna akcja zwykła daje prawo do jednego głosu. Akcje założycielskie tzw. akcje serii AZ przewidują określoną ilość głosów, której nie można przekroczyć w kolejnych emisjach akcji. Istnieją również akcje uprzywilejowane, które dają podwójną ilość głosów na jedną akcję (akcje uprzywilejowane co do głosu, tzw. akcje serii AG) oraz akcje uprzywilejowane co do dywidendy (akcje serii AD) oraz akcje nieme, które są uprzywilejowane co do dywidendy, bez prawa głosu (akcje serii AN). Umowa spółki może przewidywać sytuacje, w których uprawniony z akcji niemych uzyska prawo głosu. Ponadto, umowa PSA może przyznać oznaczonemu akcjonariuszowi uprawnienia indywidualne.
Kapitał akcyjny w PSA składa się z wkładów pieniężnych oraz niepieniężnych. Kapitał akcyjny powinien wynosić co najmniej 1 złoty. Wysokość kapitału akcyjnego nie jest określana w umowie spółki. W celu zmiany wysokości kapitału akcyjnego nie trzeba więc zmieniać umowy spółki.
Po sporządzeniu umowy spółki, wyborze organów i wniesieniu wkładów do spółki (bądź postanowieniu o ich wniesieniu w późniejszym terminie), czas na rejestrację spółki w KRS. Do czasu zarejestrowania spółki w KRS, występuje ona w obrocie jako "Prosta Spółka Akcyjna w organizacji".
Czy wiesz, że...
Art. 11 Kodeksu Spółek Handlowych
§ 1. Spółki kapitałowe w organizacji, o których mowa w art. 161, art. 300[11] i art. 323, mogą we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane.
§ 2. Do spółki kapitałowej w organizacji w sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące danego typu spółki po jej wpisie do rejestru.
§ 3. Firma spółki kapitałowej w organizacji powinna zawierać dodatkowe oznaczenie "w organizacji".
Art. 12 Kodeksu Spółek Handlowych
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, prosta spółka akcyjna w organizacji albo spółka akcyjna w organizacji z chwilą wpisu do rejestru staje się spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, prostą spółką akcyjną albo spółką akcyjną i uzyskuje osobowość prawną. Z tą chwilą staje się ona podmiotem praw i obowiązków spółki w organizacji.
Art. 13 Kodeksu Spółek Handlowych
§ 1. Za zobowiązania spółki kapitałowej w organizacji odpowiadają solidarnie spółka i osoby, które działały w jej imieniu.
§ 2. Wspólnik albo akcjonariusz spółki kapitałowej w organizacji odpowiada solidarnie z podmiotami, o których mowa w § 1, za jej zobowiązania do wartości niewniesionego wkładu na pokrycie objętych udziałów lub akcji
Jak wynika z powołanych wyżej przepisów KSH, PSA w organizacji może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana. Za zobowiązania PSA w organizacji odpowiadają solidarnie spółka i osoby, które działały w jej imieniu, w tym akcjonariusze PSA (do wartości niewniesionego wkładu na pokrycie objętych akcji).
Zarząd lub Rada Dyrektorów zgłasza zawiązanie spółki do sądu rejestrowego (KRS), właściwego ze względu na siedzibę spółki, w celu wpisania spółki do rejestru, co następuje za pośrednictwem Portalu Rejestrów Sądowych (w razie umowy notarialnej spółki) albo na platformie S24 (jeśli umowa spółki została zawarta za pośrednictwem wzorca umowy, udostępnionym w S24). W razie rejestracji za pośrednictwem Portalu Rejestrów Sądowych, nie załącza się dokumentów, sporządzonych przed notariuszem: wystarczy wpisać numer aktu notarialnego w Centralnym Repozytorium Elektronicznych Wypisów Aktów Notarialnych (CREWAN). W razie rejestracji na platformie S24 należy załączyć skany wymaganych dokumentów, poza umową spółki i listą akcjonariuszy.
Z chwilą wpisu spółki do rejestru KRS, staje się ona prostą spółką akcyjną i uzyskuje osobowość prawną. Z tą chwilą staje się ona podmiotem praw i obowiązków spółki w organizacji - osoby, które działają w imieniu spółki od tej chwili nie ponoszą już solidarnej odpowiedzialności za działanie w jej imieniu. Akcjonariusze w zarejestrowanej PSA nie odpowiadają za zobowiązania spółki. Są oni zobowiązani jedynie do świadczeń, określonych w umowie spółki.
Akcje podlegają zarejestrowaniu w rejestrze akcjonariuszy. W przypadku objęcia akcji, wpis do rejestru akcjonariuszy następuje po wpisie spółki do rejestru albo wpisie do rejestru nowej emisji akcji. Rejestr akcjonariuszy prowadzi biuro maklerskie lub notariusz, prowadzący kancelarię notarialną na terytorium Polski. Jest to wydatek rzędu ok. 100 zł miesięcznie. Podatek CIT wynosi 9% lub 19% (jeśli obroty przekraczają 2 miliony euro brutto z VAT rocznie w całości).
Prosta Spółka Akcyjna jest atrakcyjną formą prowadzenia działalności gospodarczej, szczególnie w zakresie nowych technologii, start-upów, prowadzących swoje biznesy oparte na pomyśle czy wiedzy, bez dysponowania dużym kapitałem. PSA ułatwia obrót akcjami oraz pozyskiwanie kapitału z zewnątrz na realizację pomysłu biznesowego. W celu stworzenia Prostej Spółki Akcyjnej należy dokonać następujących czterech czynności (art. 300[4] Kodeksu Spółek Handlowych):