Wniosek o ubezwłasnowolnienie częściowe

Wniosek o ubezwłasnowolnienie częściowe to dokument, składany do sądu okręgowego, w którym wnioskodawca prosi sąd o częściowe pozbawienie zdolności do czynności prawnych krewnego lub małżonka, którego stan nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, a który potrzebuje pomocy w prowadzeniu swoich spraw. Orzeczenie ubezwłasnowolnienia częściowego jest możliwe wobec osoby, która ukończyła 18 lat oraz która wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, potrzebuje pomocy w prowadzeniu swoich spraw. Ubezwłasnowolnienie częściowe to mniej drastyczna forma ingerencji w strefę dóbr osobistych człowieka i jego praw, niż ubezwłasnowolnienie całkowite.

Celem ubezwłasnowolnienia częściowego jest ochrona interesów osoby, która ma być ubezwłasnowolniona, a nie innych osób. Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo sąd opiekuńczy ustanawia kuratelę.

Czy wiesz, że...

W razie złożenia wniosku o ubezwłasnowolnienie całkowite sąd nie może orzec ubezwłasnowolnienia częściowego (postanowienie SN z 27.11.2018 r., I CSK 541/18).

Czynności dokonywane przez ubezwłasnowolnionego:

Ubezwłasnowolnienie częściowe to ograniczona zdolność nabywania praw w drodze czynności prawnych i zaciągania zobowiązań we własnym imieniu i na własny rachunek (np. zawierania umów innych, niż w drobnych bieżących sprawach życia codziennego). Ubezwłasnowolnienie częściowe nie oznacza ograniczenia możliwości bycia podmiotem praw i obowiązków, lecz dotyczy sposobu nabywania tych praw i obowiązków - ważność czynności, zawartej przez ubezwłasnowolnionego częściowo zależy od jej potwierdzenia przez jego kuratora, ustanowionego przez sąd opiekuńczy (nie jest to więc ten sam sąd, który rozpatruje wniosek o ubezwłasnowolnienie).

Czynności, które osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może dokonywać samodzielnie (nie musi uzyskiwać zgody) są następujące:

• zawieranie umów w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego np. robienie zakupów spożywczych;
• rozporządzanie swoim zarobkiem;
• dysponowanie przedmiotami majątkowymi, oddanymi jej do swobodnego użytku.

Darowizna lub inna jednostronna czynność prawna, dokonana samodzielnie przez osobę ubezwłasnowolnioną, jest nieważna. Osoba ubezwłasnowolniona częściowo może sama potwierdzić wszystkie dokonane wcześniej czynności, po osiągnięciu pełnej zdolności do czynności prawnych.

Jak korzystać z dokumentu?

Wniosek o ubezwłasnowolnienie częściowe powinien odpowiadać warunkom pisma procesowego, a także zawierać następujące dodatkowe elementy:

• oznaczenie sądu okręgowego, do którego wniosek zostanie złożony;
• oznaczenie wnioskodawcy i uczestnika (imiona, nazwiska, adresy);
• numery PESEL lub NIP wnioskodawcy i uczestnika;
• (jeśli dotyczy) numer KRS wnioskodawcy;
• dokładne określenie żądania;
• przytoczenie okoliczności faktycznych, uzasadniających żądanie;
• wskazanie świadków, biegłych lub dowodów;
• podpis wnioskodawcy;
• 2 odpisy wniosku;
• załączniki (odpisy aktów stanu cywilnego, świadectwa lekarskie, wydane przez lekarza psychiatrę, opinia psychologa, zaświadczenie poradni przeciwalkoholowej, zaświadczenie poradni leczenia uzależnień itd.).

Wniosek o ubezwłasnowolnienie częściowe może złożyć: żona lub mąż osoby ubezwłasnowalnianej, krewny osoby ubezwłasnowalnianej w linii prostej (np. matka, ojciec, dziadek, babcia, syn, córka), rodzeństwo (siostra lub brat), przedstawiciel ustawowy osoby ubezwłasnowalnianej, Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka lub prokurator. Mimo wielu kontrowersji w tym temacie uważa się, że wniosek o ubezwłasnowolnienie może złożyć także osoba, która ma być ubezwłasnowolniona (uchw. SN z 28 września 2016 r., III CZP 38/16) - jest to jednakże w doktrynie nadal kwestia sporna.

Wnioskodawca to osoba, która składa wniosek do sądu o ubezwłasnowolnienie częściowe swojego krewnego, żony/męża lub podopiecznego.

Uczestnik to osoba ubezwłasnowalniana, która bedzie przesluchiwana w obecności biegłych lekarzy (m.in. psychologów, psychiatrów i neurologów), na okoliczność konieczności jej ubezwłasnowolnienia.

Forma wniosku:

Wniosek wymaga formy pisemnej, co oznacza, że należy go wydrukować w trzech (3) egzemplarzach i odręcznie podpisać. Załączniki również powinny być dołączone w trzech (3) egzemplarzach.

W ramach załączników do wniosku należy dołączyć m.in. świadectwo lekarskie, wydane przez lekarza psychiatrę o stanie psychicznym osoby ubezwłasnowalnianej, alternatywnie opinię psychologa o stopniu niepełnosprawności umysłowej tej osoby. W razie gdy zaburzenia są spowodowane pijaństwem, należy również dołączyć zaświadczenie poradni przeciwalkoholowej, a w razie narkomanii - zaświadczenie poradni leczenia uzależnień.

Opłata sądowa przy składaniu wniosku do sądu

Przed złożeniem wniosku do sądu należy wnieść opłatę sądową w wysokości 100 zł - dowód uiszczenia tej opłaty załącza się do wniosku.

Wniosek należy złożyć do sądu okręgowego, który znajduje się najbliżej miejsca zamieszkania osoby ubezwłasnowalnianej, a w braku miejsca zamieszkania – najbliżej miejsca jej pobytu. Ubezwłasnowolnienie częściowe następuje po przeprowadzeniu postępowania sądowego, w wyniku uprawomocnienia się postanowienia sądu okręgowego.

Czy wiesz, że...

Kto zgłosił wniosek o ubezwłasnowolnienie w złej wierze lub lekkomyślnie, podlega karze grzywny (Art. 545 § 4 Kodeksu Postępowania Cywilnego).

Jeżeli Kodeks przewiduje grzywnę bez określenia jej wysokości, grzywnę wymierza się w kwocie do trzech tysięcy złotych. Grzywny ściąga się w drodze egzekucji sądowej na rzecz Skarbu Państwa (Art. 163 § 1 Kodeksu Postępowania Cywilnego).

Podstawa prawna:

Podstawę prawną ubezwłasnowolnienia częściowego stanowi art. 16 § 1 Kodeksu Cywilnego.

Postępowanie sądowe, dotyczące ubezwłasnowolnienia częściowego regulują przepisy art. 544 i nast. Kodeksu Postępowania Cywilnego.

Wysokość opłaty sądowej od wniosku o ubezwłasnowolnienie częściowe wynika z art. 23 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1144, ze zm.).

Jak edytować wzór:

Wypełnij formularz. Dokument jest redagowany na Twoich oczach w miarę podawania odpowiedzi.

Po zakończeniu, otrzymujesz go w formacie Word i PDF. Możesz go edytować i wykorzystać ponownie.